Ból miednicy w ciąży – przyczyny, częstotliwość, czynniki ryzyka i metody złagodzenia zespołu bólowego miednicy mniejszej w trakcie ciąży

Ból miednicy jest jednym z częstszych problemów, z jakimi mierzą się kobiety w czasie ciąży. Szacuje się, że nawet 20-30% kobiet doświadcza bólu w okolicach miednicy podczas ciąży. Może on powodować dyskomfort, a czasem wręcz utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Gdzie ciężarne odczuwają ból miednicy?

Jest to rodzaj bólu, który ciężko jest umiejscowić pacjentkom - ciężarne odczuwają go między odbytem a pochwą, a niektóre kobiety nad kością łonową. Ból może być także odczuwany w górnej części brzucha, w obrębie jamy brzusznej, mogą także wystąpić dolegliwości w dolnej części pleców, czyli okolicy lędźwiowej, w kroczu oraz w nogach.

Ból ten nasila się w określonych sytuacjach w ciąży przy chodzenie po schodach, przy staniu na jednej nodze, przy rozstawianiu nóg, wstawaniu z krzesła czy przewracaniu się z boku na bok.

Ból miednicy może mieć różne przyczyny, a jego nasilenie zależy od wielu czynników, takich jak wiek, historia medyczna oraz indywidualne predyspozycje. W artykule omówimy przyczyny bólu miednicy w ciąży, czynniki ryzyka oraz dostępne metody leczenia.

Częstotliwość występowania zespołu bólowego miednicy mniejszej w trakcie ciąży

W trakcie ciąży ciało kobiety przechodzi szereg zmian anatomicznych i hormonalnych, które mogą prowadzić do różnorodnych dolegliwości bólowych. W literaturze medycznej podaje się, że 20-30% kobiet w ciąży doświadcza bólu miednicy lub okolic biodrowo-krzyżowych. Problem ten jest szczególnie częsty w trzecim trymestrze, gdy waga płodu jest największa, a miednica przygotowuje się do porodu. Ból miednicy bywa jednak odczuwany już we wcześniejszych etapach ciąży, zwłaszcza u kobiet, które miały wcześniej problemy z kręgosłupem lub stawami miednicznymi.

Czynniki ryzyka wystąpienia bólu miednicy

Ból miednicy w ciąży nie dotyczy wszystkich kobiet, ale istnieje szereg czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Do najważniejszych czynników ryzyka należą:

1. Historia bólu pleców lub miednicy – kobiety, które wcześniej miały problemy z bólem dolnego odcinka pleców, są bardziej narażone na dolegliwości miednicy podczas ciąży.
2. Wielorództwo – kobiety, które mają za sobą kilka ciąż, mogą być bardziej podatne na ból miednicy ze względu na osłabienie mięśni i więzadeł po wcześniejszych porodach.
3. Nadwaga – zwiększona masa ciała może dodatkowo obciążać stawy miedniczne i prowadzić do bólu.
4. Siedzący tryb życia – brak aktywności fizycznej przed i w trakcie ciąży może zwiększać ryzyko bólu w miednicy, gdyż osłabione mięśnie stabilizujące miednicę są bardziej podatne na przeciążenia.
5. Słabe mięśnie dna miednicy – stan mięśni dna miednicy ma ogromny wpływ na stabilność miednicy i może przyczyniać się do powstawania bólu.

Przyczyny bólu miednicy w ciąży

Ból miednicy może być wynikiem różnych procesów zachodzących w ciele kobiety podczas ciąży. Do głównych przyczyn należą:

Zmiany hormonalne

W trakcie ciąży zwiększa się wydzielanie hormonów, takich jak relaksyna, więc w ciąży dochodzi do osłabienia aparatu więzadłowego i stawów miednicy. Dzięki temu miednica staje się bardziej elastyczna i przygotowana na poród, ale jednocześnie traci część swojej stabilności, co może powodować ból. Tym sposobem macica obniża się uciskając na naczynia, a zastój w nich w dalszym etapie prowadzi do bólu.

Zmiany w biomechanice ciała

Wraz z rozwojem płodu zmienia się środek ciężkości kobiety. Pojawiają się zmiany w ustawieniu miednicy i kręgosłupa, które mogą prowadzić do zwiększonego nacisku na struktury kostne i mięśniowe miednicy.

Zespół bólowy spojenia łonowego

Jest to szczególny rodzaj bólu miednicy, który występuje wskutek nadmiernego rozluźnienia lub przemieszczenia się spojenia łonowego. Objawia się bólem w okolicy łonowej, często promieniującym do bioder i ud.

Obciążenie stawów krzyżowo-biodrowych

Stawy te łączą kręgosłup z miednicą i odgrywają kluczową rolę w jej stabilizacji. W ciąży mogą być one dodatkowo obciążone, co prowadzi do ich przeciążenia i bólu.

Sposoby radzenia sobie z bólem w miednicy w ciąży - jak złagodzić ból?

Leczenie bólu miednicy w ciąży zwykle ma na celu przede wszystkim zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz poprawę komfortu życia. Istnieje kilka skutecznych metod leczenia i profilaktyki bólu miednicy, które mogą pomóc przyszłym mamom.

Fizjoterapia

Fizjoterapia jest jedną z najbardziej efektywnych metod łagodzenia bólu miednicy w ciąży. W zależności od indywidualnych potrzeb, fizjoterapeuta może zalecić ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy oraz stabilizujące mięśnie kręgosłupa i miednicy. Popularną metodą jest także terapia manualna, polegająca na delikatnym rozluźnianiu i stabilizacji stawów miednicy.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy

Ćwiczenia mięśni dna miednicy (tzw. ćwiczenia Kegla) pomagają poprawić stabilność miednicy i zmniejszają ryzyko jej bólu. Są one szczególnie polecane w profilaktyce i leczeniu bólu miednicy, ponieważ wzmacniają mięśnie, które bezpośrednio wspierają miednicę.

Noszenie stabilizujących pasów ciążowych

Specjalne pasy ciążowe stabilizujące miednicę mogą pomóc w zmniejszeniu bólu, zwłaszcza w przypadku zespołu bólowego spojenia łonowego. Pasy te podtrzymują miednicę i kręgosłup, redukując obciążenie stawów i więzadeł.

Odpowiednia postawa i unikanie przeciążeń

Unikanie nagłych ruchów i dźwigania ciężkich przedmiotów jest istotne, aby zminimalizować obciążenie miednicy. Zaleca się, aby kobiety w ciąży zwracały uwagę na odpowiednią postawę i unikały nadmiernych skrętów ciała.

Odpowiednie ćwiczenia relaksacyjne i rozluźnianie

Ćwiczenia relaksacyjne, takie jak joga i pilates, mogą pomóc w rozluźnieniu mięśni oraz zwiększeniu elastyczności miednicy. Warto jednak pamiętać, aby wybierać odpowiednie programy, dostosowane do potrzeb kobiet w ciąży.

Pessar

Skuteczne może być założenie pessara na szyjce macicy. Pessar unosi macicę ku górze, co przywraca jej właściwe położenie w anatomii i pozwala na ustępowanie zastoju krwi w naczyniach miednicy mniejszej i usuwa dolegliwości bólowe.

Cierpisz na zespół bólowy miednicy? Kiedy zgłosić się do lekarza?

Chociaż ból miednicy w ciąży jest stosunkowo częstą dolegliwością, istnieją sytuacje, które mogą wskazywać na poważniejsze problemy wymagające konsultacji lekarskiej. Warto zgłosić się do lekarza, jeśli ból:

• staje się nasilony i nie ustępuje po odpoczynku,
• jest jednostronny i promieniuje do nogi lub stopy,
• pojawia się nagle i towarzyszą mu inne objawy, takie jak gorączka, dreszcze czy krwawienie z dróg rodnych.

Lekarz, na podstawie wywiadu i badań, może zlecić dodatkowe badania obrazowe, np. USG, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny bólu.

Podsumowanie

Ból miednicy w ciąży jest częstym problemem, który dotyka wielu kobiet, zwłaszcza w późniejszych etapach ciąży. Jest to wynikiem złożonych zmian hormonalnych, biomechanicznych oraz przeciążeń, którym poddawana jest miednica. Ważne jest, aby przyszłe mamy były świadome możliwości łagodzenia bólu miednicy poprzez odpowiednie metody profilaktyczne i terapeutyczne, takie jak fizjoterapia, ćwiczenia wzmacniające, unikanie przeciążeń oraz stosowanie pasów stabilizujących. W przypadku nasilonych objawów koniecznie należy skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia poważniejszej przyczyny.

Piśmiennictwo:

1. Kandru M., Zallipalli S.N., Dendukuri N.K., Linga S., Jeewa L., Jeewa A., et al.: Effects of Conventional Exercises on Lower Back Pain and/or Pelvic Girdle Pain in Pregnancy: A Systematic Review and Meta-Analysis. Cureus. 2023 Jul 17;15(7):e42010.
2. National Guideline Alliance (UK): Management of pelvic girdle pain in pregnancy: Antenatal care: Evidence review U. London: National Institute for Health and Care Excellence (NICE); 2021 Aug.
3. Wuytack F., Begley C., Daly D: Risk factors for pregnancy-related pelvic girdle pain: a scoping review. BMC Pregnancy Childbirth. 2020 Nov 27;20(1):739.