Do objawów żylaków odbytu zalicza się:
- krwawienie z odbytu,
- ból,
- swędzenie,
- wyciek kału,
- wypadanie,
- wydzielinę śluzową.
Jednak nie ma pewności, czy hemoroidy rzeczywiście są przyczyną tych dolegliwości, ponieważ wiele problemów w okolicy odbytu automatycznie przypisuje się hemoroidom. Nie ma wyraźnego związku między stopniem zaawansowania hemoroidów, a nasileniem objawów. W rzeczywistości większość osób, które sądzą, że mają hemoroidy, myli się, ponieważ te objawy mogą mieć inne źródło. Pacjenci z hemoroidami często zgłaszają również wzdęcia, bóle brzucha, pogorszone samopoczucie oraz ograniczenia w życiu towarzyskim, co może wskazywać na zespół jelita drażliwego.
Rozpoznanie hemoroidów
Badanie fizykalne powinno obejmować ocenę odbytu zarówno w spoczynku, jak i podczas parcia, a także dokładne badanie pod kątem ewentualnych patologii. Hemoroidy klasyfikuje się według stopnia ich wypadania:
- Stopień I: Hemoroidy nie wychodzą poza linię grzebieniastą i są widoczne jedynie podczas anoskopii lub kolonoskopii.
- Stopień II: Wypadają poniżej linii grzebieniastej, ale samoistnie wracają na swoje miejsce.
- Stopień III: Wypadają i wymagają ręcznego odprowadzenia.
- Stopień IV: Trwale wypadają poniżej linii grzebieniastej i nie można ich ręcznie odprowadzić.
Objawy choroby hemoroidalnej i postępowanie w konkretnych stopniach
Wyróżnia się kilka stopni zaawansowania żylaków odbytu, które różnią się między innymi objawami jakie dają, a także mają wpływ na to jakie stosuje się leczenie.
Hemoroidy I stopnia
- Lekkie swędzenie
- Po oddaniu stolca odczucie niewłaściwego zamknięcia kanału odbytu
- Stosuje się czopki oraz maści
- Zalecany trening mięśni dna miednicy np. u fizjoterapeutki uroginekologicznej
Hemoroidy II stopnia
- Wyraźne swędzenie odbytu szczególnie w cieple
- Odczucie ciała obcego
- Jasnoczerwone smugi krwi, pojawiające się szczególnie po oddaniu stolca
- Zalecana diagnostyka lekarska
- Zalecany trening mięśni dna miednicy np. u fizjoterapeutki uroginekologicznej
- Maści oraz czopki
Hemoroidy III stopnia
- Widoczne hemoroidy przy ujściu odbytu
- Repozycja jest możliwa (odprowadzenie mechaniczne do wnętrza odbytu np. za pomocą palca)
- Symptomy często pojawiają się po pracy związanej z mięśniem dźwigaczem odbytu oraz po oddaniu stolca
- Konieczna diagnostyka lekarska
- Zalecany trening mięśni dna miednicy np. u fizjoterapeutki uroginekologicznej (jesli nie występuje ból podczas ćwiczeń i najlepiej gdy hemoroidy są odrpowadzone)
Hemoroidy IV stopnia
- Wypadnięte hemoroidy nie dające się odprowadzić
- Ból
- Krew
- Konieczne leczenie proktologiczne
- Zalecany trening mięśni dna miednicy np. u fizjoterapeutki uroginekologicznej (po leczeniu proktologicznym i zakończonym procesie gojenia)
Metody leczenie hemoroidów
Leczenie żylaków odbytu obejmuje leczenie farmakologiczne, metody niechirurgiczne stosowane w gabinecie oraz interwencje chirurgiczne. Pierwszym krokiem w leczeniu jest zazwyczaj zmiana diety, polegająca na zwiększeniu spożycia błonnika i płynów. Zaleca się również unikanie nadmiernego parcia, skrócenie czasu spędzanego w toalecie oraz regularne ćwiczenia mięśni dna miednicy.
Flebotoniki
Flebotoniki to zróżnicowana grupa leków roślinnych, które mają na celu poprawę napięcia żył, stabilizację przepuszczalności naczyń włosowatych oraz wspomaganie drenażu limfatycznego.
Zabiegi
Ambulatoryjne zabiegi usuwania hemoroidów obejmują takie metody, jak podwiązanie gumką, koagulacja podczerwienią, użycie sondy bipolarnej, sondy termicznej, skleroterapia oraz krioterapia. Tego rodzaju terapie są zazwyczaj stosowane u pacjentów z hemoroidami w stopniu I lub II.
Podwiązywanie gumką
Zakładanie gumowych opasek na hemoroidy jest najczęściej stosowaną metodą niechirurgiczną. Polega na założeniu małych opasek u podstawy wewnętrznego hemoroidu, co powoduje niedokrwienie, martwicę, a następnie złuszczenie tkanki i włóknienie, prowadzące do obliteracji tkanki podśluzówkowej. Choć można stosować technikę endoskopową, zazwyczaj używa się jednorazowych systemów do zakładania opasek. To leczenie operacyjne jest bolesne, ale cechuje się wysoką skutecznością.
Koagulacja podczerwienią (IRC)
Może być przeprowadzana za pomocą jednorazowych elastycznych sond światłowodowych, które wprowadza się przez kanał endoskopu. Jednak częściej stosuje się systemy nieendoskopowe, które wykorzystują zasilaną lampą halogenowo-wolframową jednostkę. Sonda emitująca światło podczerwone zostaje umieszczona nad poduszką hemoroidalną, a jej aktywacja powoduje przekształcenie światła w ciepło. Powstałe ciepło wywołuje koagulację i martwicę, co prowadzi do włóknienia błony śluzowej okolic odbytu.
Skleroterapia iniekcyjna
To inna metoda usuwania hemoroidów. Polega na wstrzyknięciu środka sklerotyzującego u podstawy hemoroidu, co wywołuje reakcję zapalną prowadzącą do włóknienia. Do skleroterapii używa się różnych substancji, takich jak etanoloamina, chinina, hipertoniczny roztwór soli fizjologicznej czy 5% fenol w oleju. W niektórych przypadkach zgłaszano poważne skutki uboczne, takie jak impotencja, zatrzymanie moczu czy powstanie ropnia. Efekty długoterminowe tej metody mogą być porównywalne do efektów uzyskanych przy stosowaniu dużych dawek środków przeczyszczających.
Krioterapia
Polega na zastosowaniu ciekłego azotu do zamrażania hemoroidów, co prowadzi do martwicy. Częstym działaniem niepożądanym tej metody jest obfity wysięk surowiczy. Z tego powodu technika ta została w dużej mierze zarzucona. Istnieje jednak nieniszcząca forma krioterapii, która wykorzystuje zimno, aby spowodować zwężenie naczyń, działanie przeciwbólowe i rozluźnienie mięśni, co ma na celu poprawę jakości życia pacjentów z hemoroidami. Ten rodzaj terapii jest przeznaczony do samodzielnego stosowania i nie wymaga wizyty u lekarza.
Chirurgia hemoroidów
Chirurgiczne leczenie hemoroidów stosuje się u pacjentów, którzy nie reagują na leczenie ambulatoryjne lub nie tolerują go, a także u osób z dużymi hemoroidami zewnętrznymi bądź z połączeniem hemoroidów wewnętrznych i zewnętrznych z wypadaniem.
Fizjoterapia uroginekologiczna w leczeniu hemoroidów
- Nie przyj na toalecie
- Korzystaj przy defekacji z podnóżka
- Korzystaj z toalety niedłużej niż 2-3 minuty
- Odprowadzaj hemoroidy
- Ćwicz mieśnie dna miednicy w celu obkurczenia hemoroidów
- dobrze jest przyjąc jednorazową dawkę heparyny
Technika odprowadzania hemoroidów
Po kąpieli/prysznicu/wypróżnieniu spróbuj odprowadzać palcem hemoroidy do środka odbytu. Spróbuj zrelaksować mięśnie dna miednicy, użyj maści na hemoroidy i wsuń do kanału kolejno hemoroidy. Jak palec będzie w środku wykonaj polecenie "napnij mięśnie dna miednicy/Wstrzymaj gazy/Wstrzymaj strumień moczu/ wessij tampon do środka" i wyjmij palec na napiętym dnie miednicy. Jeśli odprowadzenie powoduje potworny ból, spróbuj użyć maści i czopków a następnie jak przyniesie to trochę ulgi, odprowadzić hemoroidy.
Ćwiczenia mięśni dna miednicy
10 powtórzeń 3 razy dziennie
Około tydzień ćwiczeń pomoże w zmniejszeniu objętości hemoroidów, co zmniejszy ból lub go całkowicie wyeliminuje.
Polecenie "napnij mięśnie dna miednicy" możesz wyobrazić sobie na 2 sposoby np79:
- Wstrzymaj gazy, wstrzymaj strumień moczu
- Masz tampona w pochwie, spróbuj go wessać do środka
Przykładowe ćwiczenia:
- Pozycja leżąca na plecach, nogi ugięte w kolanach, wykonaj ruch miednicy (przodo i tyłopochylenie miednicy inaczej mówiąc -wepchnij pośladki w materac, podwiń spojenie łonowe w strone pępka)
Wraz z idącą miednicą do tyłu weź wdech, a wraz z ruchem miednicy ku górze wydech i dołącz napięcie mięśni dna miednicy na szczycie ruchu oraz całe pośladki. - Pozycja stojąca, nogi ugięte w kolanach, wykonaj ruch miednicy (przodo i tyłopochylenie miednicy inaczej mówiąc -Wypnij ogonek w tył, podwiń ogonek pod siebie)
Wraz z idącą miednicą do tyłu weź wdech, a wraz z ruchem miednicy w przód wydech i dołącz napięcie mięśni dna miednicy na szczycie ruchu oraz całe pośladki.
Domowe sposoby na hemoroidy
Wiele osób zmagających się z hemoroidami szuka domowych sposobów, które pomogą łagodzić objawy. Dobrze dobrane nawyki i proste metody mogą znacząco zmniejszyć ból i dyskomfort.
- Ciepłe nasiadówki – siadanie na kilka minut w misce z ciepłą wodą (bez dodatków lub z rumiankiem) łagodzi ból i swędzenie.
- Zimne okłady – przykładanie lodu owiniętego w czystą ściereczkę zmniejsza obrzęk.
- Dieta bogata w błonnik – pełnoziarniste produkty, warzywa, owoce i siemię lniane zapobiegają zaparciom i ułatwiają wypróżnianie.
- Picie dużej ilości wody – odpowiednie nawodnienie sprawia, że stolec jest miękki, a to mniej podrażnia hemoroidy.
- Unikanie długiego siedzenia – częste przerwy i ruch poprawiają krążenie w okolicach odbytu.
- Delikatna higiena – zamiast szorstkiego papieru warto używać wilgotnych chusteczek dla skóry wrażliwej lub podmywać się wodą.
Domowe sposoby mogą przynieść dużą ulgę, ale jeśli objawy nie ustępują lub się nasilają, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi diagnostykę oraz zaleci odpowiednie leczenie.
Bibliografia
- Nowe spojrzenie na to, co wiemy o hemoroidach; Robert S Sandler, Anne F Peery; Clin Gastroenterol Hepatol; 2018 marzec 27;17(1):8–15
- Zapobieganie hemoroidom w czasie ciąży: wieloośrodkowe, randomizowane badanie kliniczne; Tomas Poskus, Zivile Sabonyte-Balsaitiene i wsp.; BMC Ciąża Poród. 30 kwietnia 2022 r.;22:374.,
- Leczenie hemoroidów: punkt widzenia koloproktologa; Varut Lohsiriwat; Świat J Gastroenterol. 2015 sierpień 21;21(31):9245–9252.