Kolka nerkowa – przyczyny, objawy i leczenie kolki (kamicy nerkowej). Co robić w przypadku ataku kolki nerkowej?

Kolka nerkowa to nagły ból wywołany utrudnionym odpływem moczu z nerek do pęcherza moczowego. Powodem jest najczęściej obecność kamieni nerkowych (kamicy moczowej, zwana też kamica nerkowa), które blokują drogi moczowe. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha, który wymaga szybkiej interwencji medycznej. 

Z naszego artykułu możesz dowiedzieć się jakie są przyczyny, objawy, różnice w występowaniu u dzieci, szczególne aspekty kolki w ciąży, metody leczenia oraz sytuacje, w których należy udać się do szpitala.

Przyczyny kolki nerkowej (kamicy nerkowej)

Kolka nerkowa jest zwykle wywołana przez nierozpuszczalne złogi, czyli kamienie moczowe, które formują się w nerkach w wyniku nadmiernego stężenia substancji chemicznych w moczu. Przemieszczanie się kamienia nerkowego z nerki do moczowodu prowadzi do jego podrażnienia oraz częściowego lub całkowitego zablokowania. Do najczęstszych przyczyn należą:

• kamica moczowa: tworzenie się kamieni z soli mineralnych (np. szczawianów, fosforanów, kwasu moczowego) w układzie moczowym.
• zablokowanie dróg moczowych: kamień blokuje przepływ moczu, powodując wzrost ciśnienia w nerce.
• odwodnienie: niedostateczne nawodnienie sprzyja powstawaniu kamieni.
• zaburzenia metaboliczne: nadmierna produkcja szczawianów, wapnia czy kwasu moczowego.
• predyspozycje genetyczne: kamica częściej występuje u osób, których członkowie rodziny cierpią na tę chorobę.
• niektóre choroby przewlekłe: dna moczanowa, cukrzyca, otyłość.
• dieta: nadmiar soli, szczawianów (np. w szpinaku, czekoladzie) oraz dieta uboga w wodę i bogata w białko zwierzęce.

Objawy kolki nerkowej

Charakterystycznym i najczęstszym objawem kolki nerkowej jest nagły, bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej (z boku pleców) lub w podbrzuszu, który promieniuje do pachwiny, uda lub genitaliów. Objawy mogą różnić się w zależności od stopnia zablokowania dróg moczowych oraz lokalizacji kamienia.

• silne dolegliwości bólowe: zwykle jednostronny, może zmieniać lokalizację w miarę przemieszczania się kamienia,
• nudności i wymioty: wywołane bólem i podrażnieniem układu moczowego,
• częste oddawanie moczu,
• pieczenie podczas oddawania moczu,
• krew w moczu (krwiomocz): spowodowana uszkodzeniem ścian dróg moczowych przez kamień,
• dreszcze i gorączka: mogą wskazywać na infekcję (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek),
• niepokój i pobudzenie: osoby z kolką często zmieniają pozycję, próbując znaleźć ulgę, co odróżnia kolkę nerkową od innych przyczyn bólu brzucha.

Kolka nerkowa u dzieci

U dzieci kolka nerkowa jest rzadsza, ale objawy mogą być trudniejsze do rozpoznania - u 1/5 pacjentów rozpoznanie kolki nerkowej ma miejsce przypadkiem podczas badań obrazowych jamy brzusznej wykonywanych z innej przyczyny. Zamiast typowego bólu lędźwiowego, dziecko może skarżyć się na m.in:

• ból brzucha lub boków,
• wymioty,
• drażliwość lub płacz (u młodszych dzieci),
• częste oddawanie moczu w niewielkich ilościach,
• gorączka (w przypadku współistniejącej infekcji).

Ponieważ dzieci rzadziej zgłaszają precyzyjnie swoje objawy, dlatego w przypadku każdej sytuacji intensywnego bólu należy zgłosić się do lekarza.

Kolka nerkowa w ciąży

Kolka nerkowa w ciąży stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Zmiany hormonalne oraz fizjologiczne w organizmie kobiety ciężarnej (np. poszerzenie moczowodów i zastój moczu) zwiększają ryzyko kamicy moczowej. Objawy kolki nerkowej w ciąży są podobne jak u innych pacjentów, ale mogą być trudniejsze do rozpoznania z uwagi na możliwość mylenia ich z bólem porodowym.

Objawy związane z kamicą moczową w przypadku ciąży zazwyczaj są bardzo wyraźne – najistotniejszym z nich jest intensywny ból w dolnej części pleców, który promieniuje do okolicy krocza i pachwin. Dodatkowo może pojawić się także bolesne parcie na mocz, obecność krwi w moczu, podwyższona temperatura ciała oraz nudności i wymioty.

Leczenie kolki nerkowej

Leczenie farmakologiczne kolki nerkowej

• leki przeciwbólowe i rozkurczowe oraz przeciwzapalne: paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), czasem opioidy w ciężkich przypadkach.
• leki rozkurczowe: ułatwiają przepływ moczu i zmniejszają ból.
• antybiotyki: w przypadku współistniejącej infekcji dróg moczowych.

Nawodnienie przy kolce nerkowej

• Picie dużej ilości płynów pomaga wypłukać kamienie, jednak w przypadku całkowitej niedrożności układu moczowego może to być niewskazane.

Metody inwazyjne i leczenie zabiegowe stosowane w przypadku kolki nerkowej

• litotrypsja falą uderzeniową (ESWL): rozbija kamienie na drobniejsze fragmenty.
• ureteroskopia: usuwanie kamieni z moczowodów za pomocą endoskopu.
• stent moczowodowy: w przypadkach obrzęku lub zakażenia.
• operacja (leczenie zabiegowe): w rzadkich przypadkach, gdy inne metody są nieskuteczne.

Domowe sposoby na kolkę nerkową

• termofor na okolicę lędźwiową (pomaga złagodzić ból).
• aktywność fizyczna w miarę możliwości (może pomóc w przesuwaniu się kamienia).

Ile trwa atak kolki nerkowej?

Ile trwa atak kolki nerkowej i po ilu dniach przechodzi kolka nerkowa? Czas trwania kolki nerkowej zależy od rozmiaru i lokalizacji kamienia. Ból może trwać od kilku minut do kilku godzin i powtarzać się przez kilka dni, aż kamień przesunie się do pęcherza moczowego lub zostanie wydalony. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy kamień jest duży, kolka może trwać dłużej i wymagać interwencji medycznej.

Kolka nerkowa – co robić przy ataku kolki nerkowej? Kiedy jechać do szpitala?

W przypadku ataku niektóre objawy kolki nerkowej wymagają pilnej pomocy medycznej. Bezzwłocznie udaj się do szpitala, jeśli:

1. Ból jest nie do zniesienia i nie ustępuje po lekach przeciwbólowych.
2. Pojawia się wysoka gorączka, dreszcze lub objawy infekcji.
3. Występują trudności z oddawaniem moczu (całkowita blokada przepływu).
4. W moczu pojawia się znaczna ilość krwi.
5. Jesteś w ciąży i odczuwasz intensywny ból.
6. Kolka dotyczy dziecka, które zgłasza silny ból brzucha.

Zapobieganie kolce nerkowej

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia kolki nerkowej, warto wdrożyć kilka prostych działań:

1. Picie dużej ilości wody (2-3 litry dziennie).
2. Unikanie nadmiaru soli i białka zwierzęcego w diecie.
3. Spożywanie produktów bogatych w cytryniany (np. cytrusy).
4. Regularna aktywność fizyczna.
5. Monitorowanie składu moczu u osób z predyspozycjami do kamicy.

Podsumowanie

Kolka nerkowa to bolesna, ale w większości przypadków dobrze leczona dolegliwość. Kluczowe jest szybka diagnostyka oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia, aby uniknąć powikłań, takich jak uszkodzenie nerek czy zakażenie. Zawsze warto skontaktować się z lekarzem, szczególnie w przypadku dzieci, kobiet w ciąży czy osób z ciężkimi objawami. Regularne nawadnianie i zdrowa dieta mogą znacząco zmniejszyć ryzyko nawrotów.

Pamiętaj, aby artykułu dostępnego w sieci, nie traktować jako formy diagnozy! Nie zastąpi on konsultacji medycznej.

Piśmiennictwo:

1. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Guidelines on Renal Colic and Urinary Stones.
2. European Association of Urology (EAU). Guidelines for the Management of Urolithiasis.
3. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Urologicznego dotyczące leczenia kamicy moczowej.