Zaburzenia erekcji - przyczyny i leczenie zaburzeń erekcji

Zaburzenia erekcji (ED z ang. erectile dysfucntion) to powszechny problem zdrowotny, który dotyka mężczyzn na całym świecie, mając wpływ zarówno na ich życie fizyczne, jak i emocjonalne. Szacuje się, że dotyczy to różnego stopnia od 5 do 20% mężczyzn w wieku powyżej 40 lat, choć dane te mogą się różnić w zależności od regionu i stylu życia.

ED charakteryzuje się trudnościami w osiąganiu lub utrzymaniu erekcji wystarczającej do odbycia stosunku seksualnego. Różnorodne czynniki mogą przyczyniać się do rozwoju ED, w tym choroby przewlekłe jak cukrzyca, choroby serca, a także czynniki psychologiczne takie jak stres czy depresja.

W przypadku zaburzeń erekcji zmiana trybu życia może mieć znaczący wpływ na poprawę stanu osób cierpiących na ED. Redukcja masy ciała, regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia mogą znacząco poprawić funkcjonowanie seksualne. Ponadto, leczenie chorób podstawowych i wsparcie psychologiczne są również ważne w kompleksowym podejściu do leczenia ED. Wszystkie te działania mogą przyczynić się do poprawy jakości życia seksualnego i ogólnego zdrowia mężczyzn. Zapoznaj się kompleksowo z tematem ED.

 

Zaburzenia erekcji a impotencja - wyjaśnienie terminów

Zaburzenia erekcji i impotencja to dwa terminy, często używane zamiennie, które oznaczają prawie to samo. Zaburzenia erekcji odnoszą się do trudności z osiągnięciem lub utrzymaniem prawidłowej erekcji, która jest wystarczająco mocna, aby dokończyć stosunek seksualny. Impotencja jest nieco szerszym terminem, który może obejmować inne problemy zdrowia seksualnego, takie jak niskie libido, jak również problemy z ejakulacją (np. przedwczesny wytrysk) i osiąganiem orgazmu.

Według definicji NIH z 1993 roku za zaburzenie erekcji możemy uważać uporczywą niezdolność do uzyskania i utrzymania erekcji podczas stosunku. Prawda jest taka, że każdy pojedynczy incydent może negatywnie wpływać na psychikę mężczyzny. Dlatego też nie warto czekać z diagnostyką, jeśli kilkukrotnie wystąpi problem satysfakcjonującego stosunku płciowego.

 

Czym jest erekcja, czyli jak powstaje wzwód

Podczas podniecenia seksualnego, mózg wysyła sygnały do nerwów, aby uwalniały substancje chemiczne, które zwiększają przepływ krwi do penisa. Krew wpływa do dwóch komór erekcyjnych zbudowanych z gąbczastej tkanki mięśniowej (ciała jamiste). Komory ciała jamistego nie są puste. Podczas erekcji gąbczasta tkanka rozluźnia się i zatrzymuje krew. Ciśnienie krwi w komorach powoduje, że penis staje się twardy, co skutkuje erekcją. Gdy mężczyzna osiąga orgazm, drugi zestaw sygnałów nerwowych dociera do penisa i powoduje skurcze tkanki mięśniowej w tym miejscu. Krew jest uwalniana z powrotem do obiegu mężczyzny i erekcja ustępuje.

Kiedy nie jesteś seksualnie podniecony, penis jest miękki i wiotki. Mężczyźni mogą zauważyć, że rozmiar penisa zmienia się w zależności od ciepła, zimna lub niepokoju. Jest to normalne i odzwierciedla równowagę krwi wpływającej i wypływającej z penisa.

Brak erekcji a zaburzenia wzwodu - wyjaśnienie pojęć

Brak erekcji i dysfunkcja wzwodu członka (problemy z potencją) to dwa pojęcia, które często są używane zamiennie, ale mogą mieć nieco różne znaczenia w kontekście medycznym:

• Brak Erekcji (Anerection):

  • Odnosi się do całkowitej niezdolności do osiągnięcia erekcji.
  • Może być wynikiem bardzo poważnych problemów zdrowotnych, zarówno fizycznych (np. znaczne uszkodzenie naczyń krwionośnych lub nerwów) jak i psychologicznych.
  • Wymaga dokładnej diagnozy medycznej, ponieważ może wskazywać na poważne zaburzenia.

• Zaburzenia Wzwodu (Erectile Dysfunction, ED):

  • Dotyczy trudności osiągnięcia oraz utrzymania pełnego wzwodu lub uzyskania wytrysku
  • Jest to bardziej ogólny termin, który obejmuje szeroki zakres problemów z erekcją, od łagodnych po ciężkie.
  • Może obejmować sytuacje, gdy mężczyzna jest w stanie osiągnąć pewien stopień erekcji, ale nie jest ona wystarczająco mocna lub trwała do pełnego stosunku seksualnego.
  • Może mieć różne przyczyny, w tym czynniki psychologiczne, hormonalne, naczyniowe, neurologiczne czy związane ze stylem życia.

W praktyce, "zaburzenia wzwodu" to termin bardziej kompleksowy, który może zawierać różne stopnie trudności z erekcją, w tym całkowity brak erekcji. Diagnozowanie i leczenie tych problemów wymaga konsultacji z odpowiednim specjalistą medycznym, który może określić przyczynę i zaproponować odpowiednie metody leczenia.

 

Przyczyny problemów z erekcją

Przyczyny zaburzeń erekcji (ED) można podzielić na kilka głównych kategorii, z których każda obejmuje różne czynniki mogące wpływać na zdolność do osiągnięcia lub utrzymania erekcji czyli odbycie satysfakcjonującego stosunku. Poniżej lista z nich z podziałem na kategorie.

Przyczyny naczyniowe, czyli czynniki wpływające na słaby napływ krwi do prącia (problem krążenia):

• choroby sercowo-naczyniowe, takie jak miażdżyca (zwężenie i twardnienie tętnic wiążą się z dużym ryzykiem wystąpienia zaburzeń erekcji)
• nadciśnienie tętnicze, które może uszkodzić naczynia krwionośne
• choroby serca i inne schorzenia układu krążenia
• palenie papierosów
• brak aktywności fizycznej
• otyłość
• cukrzyca
• uszkodzenie naczyń w wyniku operacji lub radioterapii w obrębie miednicy mniejszej (prostatektomia radykalna)
• hiperlipidemia

Przyczyny neurogenne czyli choroby neurologiczne które wpływają na zdolność przewodzenia sygnałów nerwowych do penisa:

• stwardnienie rozsiane
• choroba Parkinsona
• udar mózgu
• uszkodzenia rdzenia kręgowego lub nerwów

Przyczyny anatomiczne wrodzone lub związane z przejściem zabiegów operacyjnych:

• wrodzone lub nabyte wady budowy penisa, takie jak choroba Peyroniego (krzywienie penisa)
• operacje w obrębie miednicy, które mogą wpłynąć na struktury nerwowe i naczyniowe
• rak prącia i inne nowotwory zewnętrznych narządów płciowych

Przyczyny hormonalne:

• wraz z wiekiem coraz niższy poziom testosteronu, najczęściej po 40 roku życia spada jego ilość (andropauza)
• zaburzenia hormonalne, takie jak niewydolność przysadki mózgowej czy tarczycy

Przyczyny indukowane farmakologicznie: przyjmowanie niektórych leków może być jedną z przyczyn zaburzeń wzwodu:

• leki przeciwdepresyjne, leki przeciwnadciśnieniowe, leki przeciwpsychotyczne, i inne mogą wpływać na funkcje seksualne.
• nadużywanie substancji, takich jak alkohol i narkotyki

Przyczyny psychologiczne:

• stres, lęk, problemy w relacjach, depresja, obawy przed niepowodzeniem seksualnym
• problemy emocjonalne i psychologiczne
• brak podniecenia, zaburzenia intymności, zaburzenia osobowości

Przyczyny pourazowe:

• urazy miednicy lub narządów płciowych
• urazy powstałe w wyniku operacji, na przykład prostatektomii (usunięcia prostaty)

Rozumienie przyczyn ED jest kluczowe dla odpowiedniego leczenia. Każda z tych przyczyn może wymagać innej metody terapeutycznej, dlatego też diagnoza i leczenie powinny być dostosowane indywidualnie do pacjenta.

Diagnostyka pacjenta z objawami zaburzeń erekcji

• szczegółowy wywiad lekarski - ogólny chorobowy (schorzenia, leki, przebyte operacje) oraz informacje o używkach oraz wykonywanym zawodzie
• wywiad seskuologiczny- czas trwania i objawy ED np. częstotliwość problemów utrzymania wzwodu, oszacowanie nasilenia zaburzeń erekcji
• badania laboratoryjne np. profil lipidowy, glukoza na czczo
• badanie fizykalne polegające na np.  wykluczeniu wad wrodzonych, stulejki, choroby Peyroniego
• konsultacja kardiologiczna w przypadku gdy zachodzą wskazania do dalszych badań po wywiadzie lekarskim ogólnym
• testy dodatkowe: np. USG dopplerowskie prącia, test nocnej sztywności prącia

 

Do kogo udać się z problemami seksualnymi?

W Polsce leczeniem zaburzeń erekcji (ED) zajmują się różni specjaliści, w zależności od przyczyn i charakteru problemu. Oto główni lekarze i specjaliści, do których można się zwrócić w przypadku ED:

• Urolodzy: Specjalizują się w leczeniu chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn, w tym zaburzeń erekcji. Urolodzy często stanowią pierwszy punkt kontaktu dla mężczyzn z ED.

• Androlodzy: To lekarze specjalizujący się w męskich problemach reprodukcyjnych i seksualnych. Andrologia jest podspecjalizacją urologii skupiającą się na zdrowiu płciowym mężczyzn.

• Seksuolodzy: Specjaliści w dziedzinie seksuologii mogą pomóc w przypadkach, gdy przyczyną ED są czynniki psychologiczne, takie jak stres, lęk czy problemy w relacjach.

• Endokrynolodzy: Lekarze ci zajmują się zaburzeniami hormonalnymi, które mogą wpływać na funkcję seksualną, w tym na zaburzenia erekcji.

• Psychoterapeuci i psycholodzy: W przypadku, gdy ED ma podłoże psychologiczne, pomoc psychoterapeuty lub psychologa może być kluczowa w przeprowadzeniu skutecznej psychoterapii.

• Lekarze rodzinni: Choć nie są specjalistami w leczeniu ED, mogą ocenić ogólny stan zdrowia i wstępnie zdiagnozować problem, a następnie skierować pacjenta do odpowiedniego specjalisty.

Ponadto, warto zwrócić uwagę na kliniki i ośrodki specjalizujące się w leczeniu problemów seksualnych, które oferują multidyscyplinarne podejście do leczenia ED, łącząc wiedzę i doświadczenie różnych specjalistów.

Ważne jest, aby przed podjęciem leczenia skonsultować się z odpowiednim specjalistą, aby upewnić się, że przyczyna problemu zostanie właściwie zdiagnozowana i zastosowane zostanie skuteczne leczenie.

Leczenie zaburzeń erekcji

Osiągnięcie i utrzymanie erekcji jest zależne od wielu składowych, fizjologicznych oraz psychologicznych a to decyduje jak wygląda leczenie. Poniżej przedstawiamy szereg metod leczenia

Zmiana stylu życia

• rzucenie palenia, używek, dopalaczy - najczęstsza z przyczyn problemów związana z unaczynowieniem i utrzymaniem organicznego wzwodu
• unikanie nadmiernego spożywania alkoholu
• minimalizacja stresu
• codzienna aktywność fizyczna
• zdrowa dieta
• właściwa ilość snu

Edukacja pacjenta (samodzielna / psychoterapia / wizyta u seksuologa)

Edukacja pacjenta odgrywa kluczową rolę w leczeniu zaburzeń erekcji (ED), szczególnie, gdy przyczyną problemu jest stres lub inne czynniki psychologiczne. Ważne jest, aby pacjent zrozumiał, że ED jest częstym zaburzeniem i może być efektem zarówno czynników fizycznych, jak i psychologicznych. Leczenie psychoterapeutyczne, w tym terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc w rozwiązaniu problemów emocjonalnych i psychologicznych, które przyczyniają się do ED. Pacjenci są również zachęcani do otwartej komunikacji ze swoim partnerem, co może pomóc w zmniejszeniu napięcia i stresu związanego z życiem seksualnym.

W niektórych przypadkach konieczne może być skorzystanie z porad specjalisty w zakresie zdrowia seksualnego, który pomoże w opracowaniu indywidualnego planu leczenia, obejmującego zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne ED. Regularne ćwiczenia fizyczne i techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga, mogą również pomóc w zmniejszeniu ogólnego poziomu stresu, co może mieć pozytywny wpływ na zdolność do osiągania i utrzymywania erekcji.

Leczenie farmakologiczne

Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE5i) są najczęściej używanymi środkami farmakologicznymi do leczenia ED. Na polskim rynku obecne są następujące substancje:

• sildenafil (znany pod nazwą handlową "Viagra")
• tadalafil (znany pod nazwą handlową "Cialis")
• wardenafil (znany pod nazwą handlową "Levitra")
• awanafil (znany pod nazwą handlową "Stendra")

Wszystkie wymienione substancje różnią się właściwościami farmakokinetycznymi, dzięki czemu pacjent może znaleźć lek najbardziej dla niego odpowiedni. Substancje różnią się szybkością działania, czasem działania oraz sposobem przyjmowania. Pacjent musi mieć świadomość, że może być konieczność kilku wizyt u androloga cieszącego się dobra opinią zanim znajdzie się właściwe rozwiązanie.  Pacjent musi też uświadomić swoją partnerkę / partnera o tym, że znalezienie właściwego leku wymaga czasu. Do prawidłowego działania leków PDE5i wymagana jest stymulacja seksualna (same leki nie zapewniają uzyskania i utrzymania wzwodu). Po znalezieniu właściwego leku można poprosić lekarza o wystawienie recepty na większą ilość opakowań, która na dłużej wystarczy.

Pompki erekcyjne próżniowe

Pompka erekcyjna próżniowa, znana również jako urządzenie do terapii próżniowej, to niefarmakologiczne narzędzie stosowane w leczeniu zaburzeń erekcji. Działa poprzez umieszczenie prącia w cylindrze, z którego następnie usuwane jest powietrze, tworząc próżnię i powodując przepływ krwi do prącia, co prowadzi do erekcji. Po osiągnięciu erekcji, na podstawie prącia zakłada się pierścień uciskowy, który utrzymuje erekcję poprzez ograniczenie odpływu krwi. Pompka erekcyjna jest skutecznym narzędziem dla wielu mężczyzn, niezależnie od przyczyny ED, i może być szczególnie przydatna dla tych, którzy nie mogą stosować leków doustnych.

Jest to bezpieczna metoda, ale może powodować pewne skutki uboczne, takie jak niebieskawe zabarwienie prącia lub zmniejszenie siły wytrysku. Pompka może być również używana w połączeniu z innymi metodami leczenia ED, takimi jak leki lub terapia. Jest to popularna opcja ze względu na jednorazowy koszt zakupu, brak poważnych skutków ubocznych i możliwość stosowania w wielu różnych przypadkach ED. Kluczem jest znalezienie właściwego pierścienia erekcyjnego , który nie będzie powodował bólu lub/i dyskomfortu.

Istnieją pewne przeciwwskazania do ich stosowania. Oto kilka z nich:

• Zaburzenia krzepnięcia krwi: Pacjenci z problemami z krzepnięciem krwi lub na leczeniu antykoagulacyjnym mogą być narażeni na większe ryzyko krwawień lub siniaków w wyniku stosowania pompki próżniowej.

• Priapizm: Osoby, które mają skłonność do priapizmu, czyli bolesnych i długotrwałych erekcji, powinny unikać stosowania pompki próżniowej, ponieważ może to pogorszyć ich stan.

• Ciężkie choroby sercowo-naczyniowe: U pacjentów z poważnymi problemami sercowo-naczyniowymi, stosowanie pompki próżniowej może być ryzykowne, zwłaszcza gdy aktywność seksualna jest przeciwwskazana.

• Zniekształcenia anatomiczne penisa: W przypadku istniejących zniekształceń anatomicznych penisa, takich jak choroba Peyroniego, stosowanie pompki próżniowej może być niebezpieczne lub nieskuteczne. Istnieją jednak pompki dedykowane dla takich osób.

Fala uderzeniowa

Terapia falą uderzeniową niskiej energii jest stosunkowo nową metodą leczenia zaburzeń erekcji (ED). Terapia falą uderzeniową polega na stosowaniu krótkich impulsów fal akustycznych o niskiej energii, które są kierowane na różne obszary prącia. Fale te mają na celu stymulowanie nowego wzrostu naczyń krwionośnych (angiogenezy) i poprawę przepływu krwi w prąciu. Jest to metoda nieinwazyjna, co oznacza, że nie wymaga operacji ani wstrzyknięć, co jest korzystne dla pacjentów obawiających się inwazyjnych procedur.

Wstępne badania wykazały, że terapia falą uderzeniową może być skuteczna w leczeniu ED, zwłaszcza, gdy jest ona spowodowana czynnikami naczyniowymi. Jest szczególnie obiecująca dla mężczyzn, u których tradycyjne metody leczenia, takie jak leki doustne, nie przynoszą oczekiwanych efektów. Terapia falą uderzeniową ma potencjał do zapewnienia długoterminowych korzyści w leczeniu ED, ponieważ może leczyć podstawową przyczynę problemu, jaką jest niewystarczający przepływ krwi.

Alprostadyl - krem, pellet docewkowy, zastrzyk iniekcyjny

Alprostadyl to lek stosowany w leczeniu zaburzeń erekcji (ED), działający poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie przepływu krwi do prącia. Jest dostępny w formie zastrzyków iniekcyjnych, które aplikuje się bezpośrednio do ciała jamistego prącia, oraz jako preparat do stosowania w cewce moczowej. Zastrzyki z alprostadylu szybko działają, zazwyczaj w ciągu kilku minut, i efekt może trwać od 1 do kilku godzin. Możliwe skutki uboczne to ból w miejscu wstrzyknięcia, krwawienie, długotrwała erekcja (priapizm) oraz blizny lub fibroza. Przed rozpoczęciem stosowania alprostadylu ważne jest, aby pacjent został dokładnie poinstruowany przez lekarza, jak prawidłowo wykonać zastrzyk.

Alprostadyl dostępny jest również w postaci kremu lub pelletu docewkowego. Pellet docewkowy z alprostadylem to lek stosowany w leczeniu zaburzeń erekcji, który wprowadza się bezpośrednio do cewki moczowej za pomocą specjalnego aplikatora. Dedykowany dla pacjentów, którzy wolą uniknąć bolesnych zastrzyków z tym lekiem.

Implanty prącia

W przypadku, gdy inne metody leczenia nie są skuteczne implantacja jest metodą ostateczną. Jednocześnie ta metoda daje ponad 90% poziom satysfakcji pacjentów, którzy poddali się operacji oraz ich partnerek/partnerów wg badań przedstawionych przez Petera Baijca oraz Josepha Muhana w pracy "Etiology of Erectile Dysfunction and Duration of Symptoms in Patients Undergoing Penile Prosthesis: A Systematic Review". Implanty do pełnego wzwodu potrzebują jedynie mechanicznego systemu, który jest niezależny od podniecenia. Jednocześnie pacjent zachowuje wszystkie doznania wynikające ze współżycia. Wyróżniamy poniższe radzaje implantów:

• Implanty napełniane płynem (hydrauliczne):

  • Trójczęściowe implanty napełniane płynem: Składają się z dwóch cylindrów umieszczonych w penisie, zbiornika z płynem umieszczonego w jamie brzusznej oraz pompy i zaworu umieszczonych w mosznie. Erekcja jest osiągana poprzez ręczne napompowanie płynu z zbiornika do cylindrów.
  • Dwuczęściowe implanty napełniane płynem: Podobne do trójczęściowych, ale zbiornik i pompa są połączone w jednej jednostce umieszczonej w mosznie. Są mniej skomplikowane niż trójczęściowe, ale dają mniej naturalne uczucie erekcji.

• Implanty półsztywne (zginane):

  • Składają się z dwóch giętkich prętów umieszczonych w ciałach jamistych penisa. Te implanty pozwalają na stałe, ale kontrolowane sztywnienie penisa. Użytkownik może ręcznie zginać penis w pozycji do stosunku seksualnego lub w dół, gdy erekcja nie jest potrzebna.

W przypadku falloplastyki dedykowanej dla osób transpłciowych KM oraz mężczyzn, którzy stracili prącie np. wskutek raka stosuje się implanty o podobnej konstrukcji. W takim przypadku ciała jamiste nie posiadają naturalnego ogranicznika dla pompowanego płynu i musi on zostać dodatkowo zamocowany.

ED - podsumowanie

Występowania zaburzeń erekcji (brak wzwodu, krótki czas trwania wzwodu) to problem cywilizacyjny. Zaburzenia erekcji (ED) to powszechny problem, który może wynikać z różnych przyczyn, zarówno fizycznych, jak i psychologicznych. Leczenie Objawy i leczenie ED są ze sobą ściśle powiązane, włączając w to zmiany stylu życia, terapie medyczne oraz wsparcie psychologiczne. Istotne jest otwarte omówienie problemu z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania diagnostyczne i terapie. Wsparcie psychologiczne i psychoterapia, zwłaszcza w przypadkach, gdy przyczyną ED są czynniki emocjonalne lub stres, odgrywają kluczową rolę w skutecznym leczeniu tego zaburzenia.