Elektrostymulacja TENS podczas porodu, czyli elektrostymulator jako sposób na ból porodowy oraz bóle okołoporodowe

Przezskórna stymulacja elektryczna TENS to jedna z metod łagodzenia bólu porodowego. W położnictwie prądy TENS zaczęto wykorzystywać na początku lat 70. w krajach skandynawskich. Obecnie ta technika jest powszechnie stosowana niemal na całym świecie i zyskuje coraz większe uznanie wśród przyszłych matek. Dla przykładu w Wielkiej Brytanii z tej formy łagodzenia bólu podczas porodu korzysta około 400 000 kobiet rocznie.

Przy odpowiedniej aplikacji, elektrostymulator może wspierać naturalne mechanizmy uśmierzania bólu porodowego, co przyczynia się do większego poczucia kontroli nad procesem porodu. Elektrostymulacja może być stosowana w różnych fazach porodu, a jej efektywność może zależeć od indywidualnych potrzeb i reakcji kobiety. Kobieta rodząca samodzielnie kontroluje proces uśmierzenia bólu porodowego i dobiera siłę pożądanego impulsu w zależności od częstotliwości i czasu trwania skurczu. Fakt ten jest ceniony przez przyszłe mamy.

Elektrostymulacja może być również stosowania w okresie połogu, kiedy to u kobiety mogą pojawić się różne bóle okołoporodowe.

Co to jest elektrostymulacja TENS?

Elektrostymulacja TENS, czyli przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) to metoda, która wykorzystuje niskonapięciowe impulsy elektryczne. TENS działa poprzez stymulację nerwów znajdujących się tuż pod skórą za pomocą elektrod, które są umieszczane na obszarze dotkniętym bólem.

TENS stosowany jest w medycynie, rehabilitacji, fizjoterapii, a także w leczeniu przewlekłych dolegliwości bólowych, takich jak ból pleców, stawów czy migreny. 

Jak działa TENS przy porodzie?

Mechanizm działania TENS opiera się na teorii "bramki bólowej", która sugeruje, że impulsy elektryczne mogą blokować sygnały bólowe docierające do mózgu, w związku z tym organizm nie posiada danych o jego umiejscowieniu i nasileniu. 

Przy niskich częstotliwościach oraz nieco silniejszym impulsie, TENS pobudza nerwy motoryczne, które w dalszej kolejności prowadzą do niewielkich i powtarzalnych skurczów mięśni. Mózg interpretuje to jako formę ćwiczeń, co sprzyja uwalnianiu beta-endorfin - naturalnego środka przeciwbólowego, co przynosi ulgę rodzącej kobiecie. Uczucie ulgi narasta do szczytu w ciągu około 40 minut, a efekty mogą utrzymywać się przez wiele godzin. Wydzielanie beta- endorfin jest zatem drugim mechanizmem przeciwbólowym w przezskórnej stymulacji elektrycznej.

Jak wygląda stosowanie urządzenia TENS na ból porodowy?

W elektrostymulacji używa się elektrostymulatora TENS, który generuje impuls elektryczny, mający na celu uśmierzanie bólu. Elektrody TENS są umieszczane na skórze w strategicznych miejscach, co pozwala na efektywną elektrostymulację mięśni oraz tkanek.

Urządzenie posiada w zestawie cztery elektrody, które przykleja się (są one samoprzylepne) w okolicy lędźwiowej. Przez przyklejone elektrody płyną impulsy o niskim natężeniu, które pobudza nerwy do obrony przed bólem. Odczucia można porównać do mrowienia lub łaskotania.

Najlepsze rezultaty uzyskamy, stosując aparat TENS na bóle okołoporodowe, gdy podłączymy go na początku pierwszych regularnych skurczów. Pozwoli to na stopniowe dostosowanie intensywność działania elektrostymulacji do rosnącego bólu.

Po zaaplikowaniu elektrod i podłączenia urządzenia kobieta rodząca może swobodnie zmieniać pozycje, przemieszczać się i wykonywać potrzebne jej ruchy np. na piłce.

Warto mieć na uwadze, że to jest technika redukcji bólu w trakcie porodu. Urządzenie nie eliminuje bólu całkowicie, lecz zmniejsza jego intensywność i czyni go bardziej znośnym dla przyszłej mamy.

Aparaty do elektrostymulacji na bóle porodowe mogą być stosowane podczas porodu w warunkach szpitalnych, jak i podczas porodów domowych.

TENS może być stosowany z innymi metodami przeciwbólowymi: w połączeniu z gazem i powietrzem lub petydyną.

Elektrostymulacja podczas porodu może zmniejszyć stres porodowy

Dzięki użyciu metody TENS, kobieta rodząca może odczuwać mniejsze bóle, co sprawia, że proces porodu staje się mniej stresujący. Zmniejszenie lęku u rodzącej może również wynikać z faktu zwiększonego poczucia kontroli nad bólem. Prowadzi to do wolniejszego uwalniania katecholamin.

Niefarmakologiczna opcja łagodzenia bólu porodowego

W okresie porodu, użycie elektrostymulatora porodowego może być szczególnie korzystne dla kobiet, które preferują niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego. TENS stymuluje naturalne, fizjologiczne mechanizmy przeciwbólowe organizmu (endorfiny i bramkowanie bólu), a jego podstawową zaletą jest brak działań ubocznych.

TENS do porodu - opinie rodzących

Większość kobiet z grup eksperymentalnych zgłaszała chęć skorzystania z tej metody w przyszłości.

• W jednym z badań (Steptoe, Bo, 1984) aż 91,7% kobiet rodzących z wykorzystaniem TENS deklarowało ponowną chęć skorzystanie z tej formy łagodzenia bólu w kolejnym porodzie, w porównaniu z 38,5% z grupy kobiet, które nie rodziły z TENS. 
• W kolejnym badaniu (Harrison, 1986) chęć tą zgłosiło blisko 70% rodzących z wykorzystaniem TENS, w stosunku do 40,5% z grupy bez wykorzystania TESN podczas porodu.
• W badaniu (Van der Spank i wsp., 2000) o opinię zapytano jedynie grupę kobiet rodzących z elektrostymulacją jako formą na zmniejszenie bólu.  Okazało się, że 87,5% kobiet zdecydowałoby się na nią ponownie.

Czy elektrostymulatory TENS działają na dziecko?

Wiele kobiet, słysząc określenie „impulsy elektryczne”, zaczyna się obawiać, że urządzenie może być niebezpieczne dla dziecka. Otóż elektrostymulacja jest w pełni bezpieczny dla mamy i dziecka.  Impulsy te działają na nerwy czuciowe znajdujące się na powierzchni skóry i nie mają wpływu na dziecko. W porównaniu do metod farmakologicznych znieczulenia, z TENS unikasz potencjalnych komplikacji i wpływu farmakologicznych środków przeciwbólowych na siebie oraz dziecko.

Jakie są przeciwwskazania do elektrostymulacji TENS podczas porodu?

Stymulator TENS jest zazwyczaj bezpieczną metodą, ale przed wdrożeniem tej formy zmniejszenia bólu warto skonsultować się z lekarzem lub położną, aby upewnić się, że jest ona odpowiednia dla konkretnego przypadku. 

Do przeciwwskazań do TENS należą:

• ciąża przed 37. tygodniem ciąży,
• rozrusznik serca lub inne wszczepione urządzenie elektryczne,
• choroba serca, niezdiagnozowany ból, metalowe implanty lub masz jakiekolwiek wątpliwości - skonsultuj się z lekarzem,
• nie stosować w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej na elektrody
• nie stosować na brzuchu u kobiet w ciąży.

Jaki elektrostymulator porodowy wybrać?

Wybór odpowiedniego elektrostymulatora porodowego to ważna decyzja, która może wpłynąć na komfort i przebieg porodu. Przed podjęciem decyzji warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

1. Wyrób medyczny - warto wybrać aparat, który jest zarejestrowanym wyrobem medycznym jak np. elektrostymulator Elle Tens
2. Funkcjonalność - sprawdź, jakie funkcje oferuje dany model. Niektóre elektrostymulatory mają różne programy i intensywności stymulacji, co pozwala na lepsze dostosowanie do indywidualnych potrzeb i przebiegu porodu
3. Licznik skurczów - obecność tej funkcji umożliwia ocenę postępów w czasie porodu, gdyż licznik mierzy czas ich trwania oraz czas pomiędzy nim.
4. Łatwość obsługi urządzenia - upewnij się, że urządzenie jest proste w obsłudze, zwłaszcza w sytuacjach stresowych, jak poród. Dobrze, gdy elektrostymulator ma intuicyjny interfejs.
5. Możliwość zastosowania także na inny rodzaj bólu - będziesz mogła skorzystać z niego także po porodzie lecząc np. ból pleców.

Piśmiennictwo:

1. Brucker MC. Nonpharmaceutical methods for relieving pain and discomfort during pregnancy.MCN, American Journal of Maternal Child Nursing.1984;9(6):390–394.
2. Harrison RF, Woods T, Shore M, Mathews G, Unwin A. Pain relief in labour using transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS). A TENS/TENS placebo controlled study in two parity groups. Br J Obstet Gynaecol. 1986;93(7):739-746.
3. Mello LF, Nóbrega LF, Lemos A. Transcutaneous electrical stimulation for pain relief during labor: a systematic review and meta-analysis. Rev Bras Fisioter. 2011;15(3):175-184.
4. Melzack R, Wall PD. Pain mechanisms: a new theory. Science. 1965;150(699):971-979.
5. Steptoe P, Bo JO. Transkutan nervestimulations smertelindrende effekt ved fØdsler. Ugeskrift for Laeger. 1984;146(42):3186-3189.
6. Van der Spank JT, Cambier DC, De Paepe HM, Danneels LA, Witvrouw EE, Beerens L. Pain relief in labour by transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS). Arch Gynecol Obstet. 2000;264(3):131-136.