Fizjoterapia dna miednicy a fizykoterapia: wsparcie fizjoterapeuty w terapii mięśni dna miednicy

Fizjoterapia uroginekologiczna upodobała sobie wiele urządzeń medycznych, które wspierają terapię w obrębie miednicy. Na rynku możemy zauważyć coraz większą ilość nowych sprzętów do fizjoterapii dna miednicy, wynika to z tego, że zwiększa się świadomość społeczna dotycząca możliwości poprawy dysfunkcji w tym obszarze. Mówimy tu o EMG, USG, elektroterapii, manometrii, terapii TECAR, polu magnetycznym, laseroterapii oraz o multimediach, grach i ćwiczeniach przy użyciu sond dopochwowych i zewnętrznych.

Przeszkoleni fizjoterapeuci mają możliwość korzystania z tych sprzętów w swojej praktyce zawodowej, muszą jednak pamiętać, że jest to bardzo odpowiedzialne zadanie, aby zaplanować adekwatną terapię przy użyciu specjalistycznego sprzętu medycznego. 

Elektrostymulacja dopochwowa lub zewnętrzna - EMG elektromiografia

Elektrostymulacja jest najczęściej wykorzystywaną metodą wspierania treningu mięśni dna miednicy, podnoszeniu ich wydolności lub relaksacji. Można także zastosować terapię łączoną, czyli do elektrostymulacji dołączamy biofeedback. Głównie stosuje się ją w dysfunkcjach związanych z nietrzymaniem moczu i stolca, przy wzmożonym napięciu MDM, zaburzeniach seksualnych lub różnych postaciach bólu w dnie miednicy np. zmniejszenie dolegliwości bólowych podczas porodu. 

Na czym polega EMG w fizjoterapii uroginekologicznej?

Jest to obiektywna metoda badania aktywności mięśniowej przy użyciu elektrod lub igieł zainstalowanych na wybranych obszarach ciała. Polega na zarejestrowaniu aktywności włókien mięśniowych podczas ich skurczu i rozkurczu. Obrazuje poziom aktywności spoczynkowej, maksymalnej oraz wytrzymałościowej mięśni. Taka diagnostyka pozwala na określenie wydolności mięśniowej pacjenta i dobrania adekwatnej terapii do jego możliwości. Istotna jest także profilaktyka, czyli podtrzymywanie dobrostanu tkankowego u osób zdrowych, jak i u osób z dysfunkcjami dna miednicy.

Podczas użycia EMG na osobie z dysfunkcją MDM obraz zarysowuje się znacznie niżej niż u osób zdrowych, co świadczy o mniejszej wydolności mięśniowej lub zbyt wysokiej - np. u osób z dolegliwościami bólowymi w miednicy mniejszej spoczynkowy potencjał mięśniowy jest znacznie wyższy. EMG działa zarówno na zwiększenie wydolności siłowej mięśni, jak i obniżenie nadmiernego napięcia mięśni - zmniejszenie bólu. 

Elektromiografia (EMG) dopochwowa jest specyficzną procedurą diagnostyczną wykorzystywaną głównie w uroginekologii. 

Korzyści z EMG dopochwowej:

1. Diagnostyka dysfunkcji mięśni dna miednicy: Elektromiografia EMG dopochwowa umożliwia ocenę funkcji mięśni dna miednicy, szczególnie tych zaangażowanych we wsparcie narządów miednicy mniejszej, takich jak mięśnie zwieracza cewki moczowej, pochwy i odbytu.

2. Precyzyjna ocena aktywności mięśniowej: Dzięki EMG można dokładnie ocenić aktywność elektryczną mięśni wewnętrznych i zewnętrznych dna miednicy podczas różnych czynności, takich jak skurcze i relaksacje, co jest istotne w diagnostyce zaburzeń mięśniowych.

3. Diagnostyka nietrzymania moczu: Elektromiografia EMG dopochwowa może być stosowana do diagnozowania i oceny nietrzymania moczu u kobiet, oceniając siłę i koordynację mięśni dna miednicy podczas działań zwiększających ciśnienie brzuszne.

4. Planowanie terapii rehabilitacyjnej: Na podstawie wyników EMG dopochwowej można opracować spersonalizowany plan terapii rehabilitacyjnej, skupiający się na wzmocnieniu mięśni dna miednicy, poprawie kontroli nad funkcjami miednicy oraz redukcji objawów nietrzymania moczu.

5. Monitorowanie postępów terapii: Elektromiografia EMG dopochwowa umożliwia monitorowanie postępów pacjentek podczas terapii rehabilitacyjnej, co pozwala na dostosowanie planu leczenia w zależności od zmian w aktywności mięśniowej i wyników terapeutycznych.

6. Badania naukowe i edukacyjne: Badania EMG dopochwowej są również wykorzystywane w badaniach naukowych i edukacyjnych dotyczących fizjologii mięśni dna miednicy oraz skuteczności różnych metod terapeutycznych.

Elektromiografia dopochwowa EMG jest skuteczną i bezpieczną metodą diagnostyczną, która dostarcza istotnych informacji o funkcji mięśni dna miednicy, co przekłada się na lepsze zarządzanie leczeniem uroginekologicznym i poprawę jakości życia pacjentek dotkniętych zaburzeniami tego obszaru.

Elektrostymulacja TENS w fizjoterapii dna miednicy mniejszej

Ma działanie przeciwbólowe, opiera się na teorii bramki bólowej, pracuje w zakresie 50-150 Hz, a jego natężenie dostosowuje się do indywidualnych odczuć pacjenta, które podczas trwania terapii mogą się zmieniać z powodu adaptacji na bodziec, więc możemy zwiększać intensywność wraz z przebiegiem terapii. TENS działa kojąco na bóle w okolicy blizny, krocza czy przy stanach zapalnych.

Stymulacja prądem TENS, oparta na teorii bramki bólowej pozwala na wydzielenie endorfin, aktywacja produkcji endogennych opiatów, co w efekcie przynosi relaksację i zmniejszenie bólu.

Łączenie terapii elektrostymulacji z biofeedbackiem - skuteczne wsparcie fizjoterapeuty w diagnostyce i terapii

Elektrostymulację można łączyć z biofeedbackiem, co sprawia, że pacjentka uczy się świadomie napinać i relaksować mięśnie dna miednicy. Polega to na tym, że stymulowane są włókna mięśniowe pozbawione kontroli ośrodkowego układu nerwowego, co wspomaga wykonywanie danych czynności. Na rynku jest wiele sprzętów np. BIOSTIM, który stanowi doskonałe wsparcie pracy fizjoterapeuty uroginekologicznego.

Drogi terapii:

• Przezpochwowa ( aplikacja sondy w pochwie)
• Przezodbytnicza (aplikacja sondy w odbytnicy np. u mężczyzn)
• Przezkroczowa (aplikacja elektrod na zewnątrz krocza)

 

Technologia HIFEM a fizjoterapia uroginekologiczna

Technologia HIFEM wykorzystuje silne pole elektromagnetyczne do indukowania supramaksymalnych skurczów mięśni w obszarze dna miednicy. Pole elektromagnetyczne jest skupione i dostosowane do wywoływania głębokich skurczów mięśniowych, które są trudne do osiągnięcia za pomocą standardowych ćwiczeń mięśni dna miednicy.

Aplikacja HIFEM

Pacjentkę umieszcza się na specjalnie zaprojektowanym urządzeniu, które emituje impulsy elektromagnetyczne bezpośrednio do mięśni dna miednicy. Urządzenie jest ustawiane w taki sposób, aby koncentrować energię na obszarze mięśniowym, co prowadzi do intensywnych i głębokich skurczów mięśni.

Efekty terapeutyczne terapii HIFEM

• Wzmacnianie mięśni: Intensywne skurcze mięśni powodują wzrost siły i wytrzymałości mięśni dna miednicy.
• Poprawa funkcji mięśniowych: Terapia HIFEM wspomaga przywracanie zdolności mięśniowych po porodzie, starzeniu się oraz po innych zabiegach ginekologicznych.
• Leczenie nietrzymania moczu i nietrzymanie stolca: Technologia ta jest skutecznym narzędziem w terapii nietrzymania moczu u kobiet, poprawiając kontrolę nad pęcherzem i zmniejszając jego objawy, a także polepszając kontrolę nad zwieraczami.
• Poprawa jakości życia seksualnego: Poprzez wzmacnianie mięśni dna miednicy, terapia HIFEM może także przyczynić się do poprawy odczuć podczas współżycia oraz do leczenia niektórych form dyspareunii (bolesny stosunek)

Wskazania do stosowania technologii HIFEM

• Nietrzymanie moczu u kobiet (w tym wysiłkowe, naglące, mieszane)
• Wzmocnienie mięśni dna miednicy po porodzie
• Problemy z napięciem mięśni dna miednicy (np. zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej)
• Leczenie niektórych form dyspareunii
• Rehabilitacja po operacjach ginekologicznych, takich jak histerektomia

Technologia HIFEM jest bezpieczna i nieinwazyjna, a sesje terapeutyczne są zazwyczaj krótkie i komfortowe dla pacjentki. Efektywność terapii została potwierdzona w badaniach klinicznych, co czyni ją atrakcyjną opcją terapeutyczną dla wielu kobiet z problemami z mięśniami dna miednicy

Terapia TECAR a terapia mięśni Kegla

Terapia TECAR (pojemnościowy i rezystancyjny transfer energii) jest endogenną termoterapią, która wykorzystuje prądy elektryczne indukowane przez monopolarną częstotliwość radiową o różnych parametrach (w najpopularniejszych urządzeniach w zakresie od 300 kHz do 1,2 MHz lub przy stałej częstotliwości 448 kHz). Celem tej terapii jest rozgrzewanie tkanek głębokich poprzez mechanizm pojemnościowo-rezystancyjny.

Terapia TECAR jest stosowana głównie w fizjoterapii w celu przyspieszenia procesów regeneracyjnych, zmniejszenia bólu i stanu zapalnego oraz poprawy krążenia krwi w tkankach. W ramach terapii wykorzystywane są dwa tryby pracy: pojemnościowy (CET) i rezystancyjny (RET). Tryb pojemnościowy działa głównie na tkanki miękkie, takie jak mięśnie i naczynia krwionośne, natomiast tryb rezystancyjny jest bardziej skuteczny w tkankach o większej oporności, takich jak kości i stawy.

Zalety terapii TECAR

1. Przyspieszenie gojenia: Zwiększa metabolizm komórkowy i przyspiesza procesy regeneracyjne.
2. Redukcja bólu: Działa przeciwbólowo poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i poprawę krążenia.
3. Bezpieczna i nieinwazyjna: Jest to metoda nieinwazyjna, która nie powoduje uszkodzeń tkanek.
4. Poprawa krążenia: Zwiększa przepływ krwi w obszarze zabiegu, co wspomaga procesy regeneracyjne.

Wskazania do terapii TECAR

• Dyspareunia powierzchowna lub głęboka
• Pochwica
• Zaburzenia orgazmu
• Wulwodynia
• Słabe ukrwienie, odżywienie i dokrwienie okolicy blizny, np. po cesarskim cięciu i epizjotomii, czy rozstępów skórnych
• Przewlekły zespół bólowy miednicy mniejszej
• Menopauzalny zespół moczowo-płciowy
• Endometrioza
• Konieczność poprawy regeneracji, rozluźniania, aktywacji mięśni dna miednicy
• Zrosty w warstwie skóry, tkanki podskórnej, powięziowej i mięśniowej
• Wspomaganie terapii manualnej, także przezpochwowej i przezodbytniczej, za pomocą ciepła
• Poprawa wyglądu blizny i powłok brzusznych po porodzie
• Przyspieszenie regeneracji powłok brzusznych przy rozejściu mięśnia prostego brzucha
• Wspomaganie drenażu limfatycznego
• Wspomaganie technik manualnych stosowanych w celu rozluźnienia struktur mięśniowo-powięziowych, np. przepony
• Skrócenie czasu rehabilitacji po porodzie, zabiegu ginekologicznym, czy przy towarzyszących dolegliwościach bólowych
• Bóle mięśniowe i stawowe
• Stany zapalne
• Urazy (np. po porodzie SN lub po CC)
• Problemy z krążeniem
• Przykurcze i sztywność mięśni

Przeciwwskazania do terapii TECAR

• Obecność rozrusznika serca
• Ciąża
• Choroby nowotworowe
• Stany gorączkowe
• Zaburzenia czucia

Terapia może być stosowana w początkowych etapach pracy z blizną po nacięciu krocza lub cesarskim cięciu w dawkach atermicznych, które są stopniowo zwiększane w zależności od stanu blizny, czasu jaki upłynął od zabiegu, oraz indywidualnych reakcji pacjenta.

Za pomocą specjalnych głowic możemy bezpośrednio pracować wewnątrz pochwy i odbytu, działając biostymulacyjnie, co wpływa na angiogenezę (wydzielanie angiogennych czynników wzrostu) oraz syntezę kolagenu. To prowadzi do zwiększenia nawilżenia śluzówki pochwy i rozluźnienia istniejących tkanek bliznowatych.

Terapia ta jest niezwykle przydatna w przypadkach dolegliwości bólowych w obszarze krocza oraz problemów z penetracją lub przeprowadzaniem badań wewnętrznych. Pozwala na rozluźnienie mięśni, poprawę ich ukrwienia oraz przygotowanie do dalszych technik wewnętrznych. Zarówno terapia przezkroczowa, jak i wewnętrzna, znacząco poprawiają komfort pacjentki podczas stosowania technik wewnętrznych, przyspieszają czas rehabilitacji, a w niektórych przypadkach umożliwiają pełną penetrację po zaledwie jednym do trzech zabiegów.

Terapia ta oferuje kompleksowe i holistyczne wsparcie w leczeniu wielu problemów zdrowotnych, poprawiając komfort i przyspieszając procesy regeneracyjne pacjentek.

Laseroterapia u uroginekologii

Laseroterapia wykorzystywana jest w medycynie fizykalnej i rehabilitacji, gdzie stosuje się zarówno niską intensywność laserów (Low-Level Laser Therapy, LLLT), jak i wysoką intensywność laserów (High-Intensity Laser Therapy, HILT). Oto krótkie opisy obu rodzajów laseroterapii:

Low-Level Laser Therapy (LLLT)

• Opis: LLLT wykorzystuje lasery o niskiej intensywności, zazwyczaj w zakresie od kilku do kilkudziesięciu miliwatów.
• Mechanizm działania: Laser emituje światło o określonej długości fali, które przenika przez tkanki biologiczne bez wywoływania znaczącego efektu termicznego. Światło laserowe jest absorbowane przez chromofory w komórkach, co stymuluje różne procesy biochemiczne.
• Zastosowanie: LLLT jest stosowana w celu przyspieszenia procesów gojenia, zmniejszenia bólu, redukcji stanów zapalnych, poprawy krążenia krwi oraz stymulacji regeneracji tkanek. Często używana w leczeniu urazów sportowych, bólu mięśniowego, artretyzmu, zapalenia stawów, ran, owrzodzeń, a także w kosmetologii do poprawy wyglądu skóry.

High-Intensity Laser Therapy (HILT)

• Opis: HILT wykorzystuje lasery o wysokiej intensywności, które mogą emitować moc od kilku do kilkuset watów.
• Mechanizm działania: HILT działa głębiej w tkankach niż LLLT i może powodować znaczny efekt termiczny. Energia laserowa jest absorbowana przez tkanki, co prowadzi do szybszego nagrzewania obszarów docelowych.
• Zastosowanie: HILT jest stosowana w celu przyspieszenia procesów gojenia, redukcji bólu, łagodzenia stanów zapalnych, poprawy elastyczności tkanek, stymulacji regeneracji oraz zmniejszenia obrzęków. Jest często używana w leczeniu przewlekłych urazów mięśniowo-szkieletowych, takich jak zapalenie ścięgien, urazy sportowe, zwyrodnienia stawów, a także w rehabilitacji po operacjach ortopedycznych.

Oba rodzaje laseroterapii mają swoje specyficzne zastosowania i mogą być skuteczne w leczeniu różnych schorzeń. Wybór odpowiedniej metody zależy od rodzaju problemu zdrowotnego, głębokości penetracji wymaganej przez terapię oraz indywidualnych cech pacjenta.

Laseroterapia o wysokiej częstotliwości może korzystnie wpływać na poprawę mikrokrążenia, co przyczynia się do szybszego gojenia i regeneracji tkanki mięśniowej. Jest to szczególnie zalecane w przypadku różnych schorzeń mięśniowych, zarówno u sportowców, jak i u osób nieaktywnych fizycznie. Terapia ta może również przynosić dobre rezultaty u pacjentek z zaburzeniami seksualnymi, które mają problemy zbyt napięte mięśnie dna miednicy lub doznały uszkodzenia tych mięśni. Dodatkowo, laseroterapia może stymulować produkcję kolagenu w strukturach tkanki łącznej, takich jak ścięgna.

HILT (High-Intensity Laser Therapy) jest zalecane w terapii łagodzenia bólu, co przyspiesza procesy gojenia zajętej tkanki mięśniowej. Jest również skutecznym rozwiązaniem w leczeniu wulwodynii i innych przewlekłych zespołów bólowych miednicy mniejszej. Już po pierwszej sesji terapeutycznej można zaobserwować efekty, a sesje są krótkie i zaleca się ich wykonywanie codziennie, aby uzyskać szybsze rezultaty.

Telemedycyna i telecare 

Telemedycyna i telecare są innowacyjnymi podejściami w medycynie, które mogą skutecznie wspierać trening mięśni dna miednicy u kobiet oraz mężczyzn. Oto szczegółowy opis, jak obie te technologie mogą być wykorzystane w tej dziedzinie:

Telemedycyna:

Opis: Telemedycyna odnosi się do świadczenia zdalnych usług medycznych za pomocą technologii komunikacyjnych. Obejmuje konsultacje online, diagnostykę, monitorowanie stanu zdrowia oraz edukację pacjentów na odległość.

Wsparcie treningu mięśni dna miednicy:

• • Konsultacje online: Specjaliści mogą przeprowadzać konsultacje online z pacjentkami, oceniając ich postępy w treningu mięśni dna miednicy, udzielając wskazówek oraz dostosowując programy terapeutyczne.
  • Edukacja: Pacjentki mogą otrzymać instrukcje dotyczące wykonywania ćwiczeń w celu wzmocnienia mięśni dna miednicy, dzięki czemu mogą regularnie i skutecznie kontynuować trening pod nadzorem specjalisty.
  • Monitorowanie zdrowia: Za pomocą telemedycyny specjaliści mogą monitorować postępy pacjentek, analizując zmiany w napięciu mięśniowym i reakcje na trening.

Telecare:

Opis: Telecare to wykorzystanie technologii telekomunikacyjnych do monitorowania zdrowia pacjentów i świadczenia opieki zdrowotnej w czasie rzeczywistym.

Wsparcie treningu mięśni dna miednicy:

• • Urządzenia do biofeedbacku: Specjalistyczne urządzenia mogą być używane do śledzenia aktywności mięśni dna miednicy pacjentki i dostarczania informacji zwrotnej na temat poprawności wykonywanych ćwiczeń.
  • Monitoring zdrowia: Systemy teleopieki mogą śledzić postępy treningu mięśni dna miednicy i przekazywać dane o pracy mięśni dna miednicy do specjalistów, co umożliwia szybką reakcję na ewentualne problemy.

Korzyści z wykorzystania telemedycyny i telecare w treningu mięśni dna miednicy:

• Dostępność: Pacjentki mogą korzystać z usług terapeutycznych bez konieczności fizycznego udziału w gabinecie lekarskim.
• Kontynuacja terapii: Możliwość regularnego treningu mięśni dna miednicy pod nadzorem specjalisty nawet w domowym środowisku.
• Monitorowanie postępów: Precyzyjne śledzenie postępów w terapii i dostosowanie programu treningowego do indywidualnych potrzeb pacjentki.
• Edukacja i wsparcie: Pacjentki otrzymują wsparcie oraz wskazówki od specjalistów, co może zwiększyć skuteczność treningu i motywację do regularnych ćwiczeń.

Wykorzystanie telemedycyny i telecare w treningu mięśni dna miednicy nie tylko zwiększa efektywność terapeutyczną, ale również poprawia dostępność usług zdrowotnych dla pacjentek, zwłaszcza w przypadku, gdy regularne wizyty w gabinecie są utrudnione.