Typy miednicy a przebieg porodu: wybór pozycji do porodu

Poród jest procesem dynamicznym, w którym współpracują trzy elementy: kobieta, dziecko i zespół medyczny. Istotnym czynnikiem wpływającym na jego przebieg jest budowa miednicy rodzącej. To właśnie miednica stanowi strukturę kostną kanału rodnego, przez który dziecko musi przejść. Jej kształt, wymiary oraz proporcje mogą ułatwiać lub utrudniać poród.

Znajomość typów miednicy ma znaczenie zarówno dla kobiet przygotowujących się do porodu, jak i dla położnych czy fizjoterapeutek uroginekologicznych. Wiedza ta pozwala lepiej dobrać strategie ruchowe, pozycje porodowe i w razie potrzeby przygotować się na interwencję medyczną.

Typy miednicy – charakterystyka

Miednica gynekoidalna

• Występuje u około 50% kobiet.
• Otwór górny miednicy ma kształt owalny lub okrągły.
• Kąt łonowy jest szeroki.
• Kość krzyżowa krótka, szeroka i lekko zakrzywiona.
• Kanał rodny równomiernie szeroki.

Znaczenie w porodzie:
To typ miednicy najlepiej przystosowany do porodu naturalnego. Dziecko ma wystarczająco dużo przestrzeni na rotację i zejście do kanału rodnego, co zazwyczaj skraca czas trwania porodu i zmniejsza ryzyko komplikacji.

Miednica androidalna

• Występuje u około 20% kobiet.
• Otwór górny ma kształt sercowaty i jest węższy niż w typie gynekoidalnym.
• Kąt łonowy jest ostry i wąski.
• Kość krzyżowa dłuższa i bardziej zakrzywiona.
• Kanał rodny zwęża się ku dołowi.

Znaczenie w porodzie:
Poród może przebiegać wolniej i trudniej. Wąska przestrzeń w dolnej części kanału rodnego utrudnia zejście główki, co wiąże się z częstszą koniecznością stosowania narzędzi (kleszczy, próżnociągu) lub wykonania cięcia cesarskiego.

Miednica antropoidalna

• Około 25% przypadków.
• Otwór górny miednicy ma kształt owalny, wydłużony przód–tył.
• Kąt łonowy jest stosunkowo wąski.
• Kość krzyżowa jest prosta.
• Kanał rodny ma ograniczoną szerokość w wymiarze poprzecznym, ale większy w przód–tył.

Znaczenie w porodzie:
Poród drogami natury jest możliwy, ale częściej zdarza się, że dziecko rodzi się w pozycji potylicowej tylnej (tzw. „twarzą do brzucha mamy”), co może przedłużać akcję porodową i wiązać się z silniejszym bólem krzyżowym.

Miednica platypeloidalna

• Najrzadszy typ – około 5% przypadków.
• Otwór górny miednicy szeroki w wymiarze poprzecznym, ale spłaszczony przód–tył.
• Kąt łonowy bardzo szeroki.
• Kość krzyżowa płaska i szeroka.
• Kanał rodny szeroki na boki, ale płytki.

Znaczenie w porodzie:
Dziecku trudniej jest wejść do kanału rodnego. Poród naturalny może być utrudniony, a ryzyko cięcia cesarskiego rośnie.

Typ miednicy a pozycje porodowe

Pozycja porodowa nie jest jedynie kwestią komfortu – wpływa ona na biomechanikę porodu, ułożenie dziecka i wykorzystanie przestrzeni w miednicy. Odpowiednie ustawienie ciała może zrekompensować ograniczenia wynikające z budowy miednicy.

Miednica gynekoidalna

Polecane pozycje:

• pozycje wertykalne (stojąca, kuczna, na czworakach),
• siedzenie na piłce gimnastycznej.

Dlaczego?
Grawitacja przyspiesza zejście dziecka, a równomierne poszerzenie miednicy sprawia, że rotacje przebiegają naturalnie.

Miednica androidalna

Polecane pozycje:

• leżenie na boku,
• kuczna z szeroko rozstawionymi nogami,
• klęk z szerokim rozstawem kolan.

Dlaczego?
Pozycje te zwiększają przestrzeń w dolnej części kanału rodnego i sprzyjają rotacji dziecka.

Miednica antropoidalna

Polecane pozycje:

• klęk podparty,
• pozycja na czworakach,
• kołysanie przód–tył na piłce.

Dlaczego?
Pozycje te wspierają wykorzystanie wydłużonego wymiaru przód–tył miednicy, ułatwiają zejście dziecka i zmniejszają ból krzyżowy.

Miednica platypeloidalna

Polecane pozycje:

• pozycje asymetryczne (np. wykrok, pozycja z jedną nogą wyżej),
• leżenie na boku lub półleżenie,
• chód po schodach.

Dlaczego?
Asymetryczne ustawienie bioder zmienia kąt wejścia główki do kanału rodnego i zwiększa szanse na prawidłowe wstawienie się dziecka.

Tabela – podsumowanie

Wskazówki praktyczne

Dla kobiet w ciąży:

• Ćwiczenie różnych pozycji jeszcze przed porodem zwiększa świadomość ciała.
• Ruch biodrami (kołysanie, krążenia, asymetria) sprzyja dopasowaniu dziecka do kanału rodnego.
• Warto rozmawiać z położną o możliwych pozycjach już w planie porodu.

Dla specjalistek:

• Dobór pozycji należy dostosować nie tylko do typu miednicy, ale też do fazy porodu.
• W przypadku przedłużającego się porodu zmiana pozycji może być kluczowa dla dalszego postępu.
• Fizjoterapeutki mogą stosować elementy mobilizacji miednicy i ruchów asymetrycznych, aby wspierać rodzącą.

Podsumowanie

Budowa miednicy ma istotny wpływ na przebieg porodu, jednak nie przesądza o jego wyniku. Kluczowe jest dynamiczne podejście do pozycji porodowych i dostosowanie ich zarówno do indywidualnej anatomii kobiety, jak i do sytuacji położniczej. Świadomość różnic anatomicznych i umiejętność ich wykorzystania w praktyce pozwalają zwiększyć szanse na naturalny i mniej interwencyjny poród.

Bibliografia

1. Cunningham F.G., Leveno K.J., Bloom S.L., Williams Obstetrics. McGraw-Hill, 2022.

2. Simkin P., Ancheta R., The Labor Progress Handbook: Early Interventions to Prevent and Treat Dystocia. Wiley-Blackwell, 2017.

3. Caldwell W.E., Moloy H.C., Anatomical variations in the female pelvis and their effect in labor. Am J Obstet Gynecol, 1933.

4. Gupta J.K., Hofmeyr G.J., Smyth R.M.D., Position in the second stage of labour for women without epidural anaesthesia. Cochrane Database Syst Rev, 2017.

5. Walker S.H., Pelvic types and their clinical significance in labor. Obstetrics & Gynecology, 1954.

6. Kopacz Ł., Wielgoś M., Położnictwo i ginekologia – kompendium. PZWL, 2021.