Anatomia: miednica męska a miednica żeńska - różnice w budowie

Budowa miednicy kobiet i mężczyzn wykazuje różnice, które są wynikiem adaptacji anatomicznych związanych z funkcją rozrodczą oraz innymi aspektami fizjologicznymi. Miednica u kobiet jest szersza i bardziej płaska niż miednica męska, co ułatwia poród. Otwór miedniczny kobiet jest większy, a kąt między gałęziami kości łonowych jest szerszy, co również sprzyja narodzinom dziecka.

W przeciwieństwie do tego, miednica męska jest bardziej wąska i wysoka, co sprzyja utrzymaniu stabilności podczas chodzenia i biegania. Kości miednicy męskiej są zazwyczaj grubsze i mocniejsze, co odpowiada większej masie mięśniowej i sile, jaką mają mężczyźni. Te różnice w budowie mają również wpływ na postawę ciała oraz sposób poruszania się obu płci. Kobiety często mają szerszy rozstaw nóg w czasie chodu, co jest adaptacją do ich szerszej miednicy. Różnice te są istotne nie tylko z perspektywy biologicznej, ale także kulturowej, wpływając na sposób, w jaki postrzegane są role płciowe w różnych społeczeństwach.

Zrozumienie tych anatomicznych różnic jest ważne w kontekście medycyny, rehabilitacji oraz projektowania sprzętu sportowego, a także w kontekście badań nad zdrowiem reprodukcyjnym. 

Poznaj główne różnice w budowie miednicy mężczyzn i kobiet.

Różnice w budowie - kształt miednicy męskiej a żeńskiej

Miednica większa

Miednica większa to przestrzeń w obrębie jamy brzusznej, która mieści narządy wewnętrzne - jelita, pęcherz moczowy czy też narządy rozrodcze.  

• U mężczyzn kości miednicy są silniejsze, a struktury bardziej masywne niż u kobiet. Sama miednica jest węższa i głębsza, ponieważ nie jest ona przystosowana do porodu.
• U kobiet miednica jest szersza i bardziej elastyczna, co umożliwia rozwój płodu i poród. Talerze kości biodrowych są szeroko rozstawione.  

Miednica mniejsza

Miednica mniejsza, czyli miednica właściwa -  to w niej znajdują się narządy rodne, moczowe i część jelit.  U mężczyzn miednica mniejsza jest głębsza i węższa. To tutaj znajduje się pęcherz moczowy, prostata, jądra oraz odbytnica. Talerze kości biodrowych ustawione są stromo.  

Szerokość i kąt miednicy

• Miednica męska: kąt łonowy (kąt między dwiema gałęziami kości łonowej) wynosi około 70–80°.  
• U kobiet kąt podłonowy jest szerszy, wynosi około 100° - zwiększa to jej przestronność.  

Wielkość kości krzyżowej

• U mężczyzn jest ona dłuższa, bardziej pionowa i węższa.
• U kobiet kość krzyżowa jest krótsza oraz bardziej zakrzywiona - ułatwia to proces porodu.  

Kość łonowa

U mężczyzn także jest ona bardziej pionowa i wąska, u kobiet pozioma i szersza. Spojenie łonowe u mężczyzn ustawione jest wysoko, u kobiet natomiast nisko.  

Otwór miednicy  

• U mężczyzn ma kształt sercowaty lub trójkąta.
• U kobiet ma on kształt okrągły lub zbliżony do elipsy -  ułatwia to poród.  

Różnice te wynikają przede wszystkim z pełnionych funkcji rozrodczych. Miednica żeńska musi zapewnić odpowiednią przestronność i kształt, aby ułatwić poród.  

Mięśnie dna miednicy

Mięśnie dna miednicy występują zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Mają one podobną funkcję - ich zadaniem jest stabilizacja miednicy i utrzymanie narządów wewnętrznych, kontrola funkcji układu moczowego (oddawanie moczu), jelit (defekacja) oraz układu rozrodczego.  

Różnice występują natomiast w strukturach anatomicznych i fizjologicznych, które są związane z układem rozrodczym. 

U mężczyzn dno miednicy jest nieco mniejsze niż u kobiet, jego funkcja jednak jest podobna - wsparcie narządów wewnętrznych, prostaty, jąder oraz odbytnicy.

Mięśnie dna miednicy u mężczyzn obejmują takie struktury jak: 
1. Warstwa zewnętrzna - jest to obszar pomiędzy moszną a odbytem:

• mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu
• mięsień opuszkowo-gąbczasty  
• mięsień kulszowo-jamisty
• krocze
• korzeń penisa

2. Warstwa środkowa - jest to tzw. przepona moczowo-płciowa, kształtem przypomina trójkąt. Włókna mięśniowe przebiegają od guzów kulszowych do gałęzi kości łonowych i spojenia łonowego:

• mięsień poprzeczny głęboki krocza
• zwieracz zewnętrzny cewki moczowej
• górna i dolna część przepony moczowo-płciowej

3. Warstwa wewnętrzna:

• mięsień dźwigacz odbytu (mięsień parzysty) - w jego skład wchodzą takie mięśnie jak: łonowo-odbytniczy, łonowo-guziczny, biodrowo-guziczny, odbytniczo-guziczny
• mięśnie gruszkowate - mięśnie te współpracują synergistycznie z dźwigaczem odbytu
• mięśnie zasłaniacze wewnętrzne - mięśnie te współpracują synergistycznie z dźwigaczem odbytu

Mięśnie dna miednicy u mężczyzn - podobnie jak u kobiet mogą ulegać osłabieniu powodując takie problemy jak:

• nietrzymanie moczu
• problemy z erekcją
• problem z utrzymaniem stolca  

U mężczyzn z wiekiem mogą wystąpić także problemy z prostatą, co wiążę się z nietrzymaniem moczu i problemami seksualnymi. Problemy z prostatą będą wpływały na funkcjonowanie mięśni dna miednicy. 

Fizjoterapia urologiczna

Warto wiedzieć, że mięśnie dna miednicy u mężczyzn - podobnie jak u kobiet - można wzmacniać za pomocą ćwiczeń, biofeedbacku oraz ze wsparciem elektrostymulacji.

Jest to szczególnie pomocne:

• by wyeliminować problem nietrzymania moczu
• w leczeniu problemów z erekcją
• poprawie kontroli ejakulacji
• po operacji prostatektomii - aby zapobiec nietrzymaniu moczu - tutaj przeczytasz więcej.

Rehabilitacją mięśni dna miednicy zajmuje się fizjoterapeuta urologiczny.  Warto umówić się na konsultację, jeżeli problem nietrzymania moczu, stolca lub problemy z erekcją dotyczą właśnie Ciebie. A w szczególności przed i po zabiegu prostatektomii radykalnej, której częstym powikłaniem jest nietrzymanie moczu.  

Piśmiennictwo: 
1. Wynn Kapit, Lawrence M. Elson. Anatomia człowieka. Atlas do kolorowania. 
2. Jutta Hochschild. Anatomia funkcjonalna dla fizjoterapeutów.