Uczucie ciężkości w pochwie. Czy to obniżenie lub wypadanie narządów miednicy mniejszej? Fizjoterapia uroginekologiczna.

Wrażenie ciężkości, rozpierania lub obecności ciała obcego w pochwie to dolegliwość, którą zgłasza wiele kobiet – szczególnie po porodach, w okresie menopauzy lub przy intensywnym wysiłku fizycznym. Choć objaw ten może być niegroźny, często stanowi sygnał ostrzegawczy przed poważniejszymi zaburzeniami, takimi jak obniżenie lub wypadanie narządów miednicy mniejszej. Warto zrozumieć, co może być przyczyną tego uczucia i kiedy należy skonsultować się ze specjalistą.

Co to jest uczucie ciężkości w pochwie?

Uczucie ciężaru to subiektywne wrażenie, które pacjentki opisują jako:

• obecność ciała obcego lub kulki w pochwie,
• uczucie ciężkości lub pełności
• uczucie ciągnięcia w dół,
• dyskomfort nasilający się podczas długiego stania, chodzenia czy wysiłku fizycznego.

Objawy te mogą nasilać się w ciągu dnia i ustępować w pozycji leżącej. Często towarzyszą im inne dolegliwości, takie jak ból w podbrzuszu, nietrzymanie moczu czy trudności w oddawaniu stolca.

Możliwe przyczyny uczucia ciężkości w pochwie

1. Obniżenie i wypadanie narządów miednicy mniejszej (Pelvic Organ Prolapse – POP)

To najczęstsza przyczyna uczucia ciężkości w pochwie. Obniżenie narządów płciowych polega na przemieszczeniu się narządów takich jak macica, pęcherz moczowy czy odbytnica ze swojej prawidłowej pozycji w kierunku pochwy. Wyróżniamy kilka typów obniżeń:

Cystocele – obniżenie pęcherza moczowego

Cystocele, inaczej obniżenie pęcherza moczowego, to stan, w którym pęcherz moczowy opada w kierunku pochwy w wyniku osłabienia mięśni i tkanki łącznej w obrębie miednicy. Jest to schorzenie, które najczęściej dotyka kobiety, zwłaszcza po porodach, w wyniku menopauzy lub w przypadku przewlekłego kaszlu czy otyłości.

Objawy cystocele mogą obejmować uczucie rozpierania w obrębie miednicy, nietrzymanie moczu, problemy z oddawaniem moczu oraz widoczne wypukłości w pochwie. W cięższych przypadkach może dojść do trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz obniżenia jakości życia.

Rectocele – obniżenie odbytnicy

Rectocele to schorzenie polegające na obniżeniu tylnej ściany pochwy, co prowadzi do przemieszczenia odbytnicy w kierunku pochwy. To schorzenie najczęściej występuje u kobiet po porodzie, szczególnie tych, które miały wiele porodów naturalnych, a także u kobiet w okresie przekwitania, kiedy to dochodzi do osłabienia tkanek miękkich.

Objawy rectocele mogą obejmować uczucie rozpierania w okolicy miednicy, trudności w oddawaniu stolca, a także uczucie niepełnego wypróżnienia. W niektórych przypadkach mogą występować też objawy ze strony układu moczowego, takie jak nietrzymanie moczu.

Uterine prolapse – obniżenie lub wypadanie macicy

Uterine prolapse, inaczej obniżenie lub wypadanie macicy, to stan, w którym macica przemieszcza się z normalnej pozycji w obrębie miednicy do dolnej części pochwy lub nawet na zewnątrz ciała. Może to być wynikiem osłabienia mięśni i więzadeł, które wspierają macicę, co często ma miejsce po porodach, w wyniku starzenia się, a także w przypadku dużej wagi ciała czy przewlekłego kaszlu.

Objawy prolapsu macicy mogą obejmować wrażenie ciężkości w miednicy, dyskomfort podczas stosunku, problemy z oddawaniem moczu oraz problemy z wypróżnianiem. W niektórych przypadkach mogą wystąpić również krwawienia lub wydzielina.

Najczęstsze objawy wypadania i obniżenia narządów rodnych

Do charakterystycznych objawów obniżenia narządów miednicy mniejszej należą:

• uczucie pełności w pochwie,
• widoczne lub wyczuwalne wybrzuszenie w pochwie,
• nietrzymanie moczu lub stolca,
• trudności w oddawaniu moczu lub stolca,
• ból podczas stosunku płciowego.

2. Osłabienie mięśni dna miednicy

Mięśnie dna miednicy odgrywają kluczową rolę w podtrzymywaniu narządów miednicy mniejszej. Ich osłabienie może prowadzić do obniżenia tych narządów. Przyczyny osłabienia mięśni dna miednicy to m.in.:

• ciąża i poród,
• menopauza (spadek poziomu estrogenów),
• otyłość,
• przewlekłe zaparcia,
• ciężka praca fizyczna,
• brak aktywności fizycznej.

3. Przewlekłe zaparcia i nadmierne parcie

Częste zaparcia i związane z nimi nadmierne parcie podczas wypróżnień zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej, co może prowadzić do osłabienia struktur podtrzymujących narządy miednicy i ich obniżenia.

4. Ciąża i poród

Ciąża i poród, zwłaszcza naturalny, mogą osłabić mięśnie i więzadła dna miednicy. Ryzyko obniżenia narządów wzrasta z liczbą przebytych porodów.

5. Menopauza

Spadek poziomu estrogenów w okresie przekwitania prowadzi do zmniejszenia elastyczności i siły mięśni oraz tkanek podtrzymujących narządy rodnych, co zwiększa ryzyko ich obniżenia.

Diagnostyka

W przypadku wystąpienia uczucia ciężkości w pochwie, należy skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Diagnostyka obejmuje:

• Wywiad medyczny – pytania o objawy, przebyte ciąże, porody, operacje, styl życia.
• Badanie ginekologiczne – ocena stanu narządów rodnych, obecności obniżenia lub wypadania narządów.
• Badania dodatkowe – w razie potrzeby lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak USG, rezonans magnetyczny czy badania urodynamiczne.

Leczenie wypadania i obniżenia narządów

Leczenie uczucia ciężkości w pochwie zależy od przyczyny dolegliwości oraz stopnia zaawansowania obniżenia narządów miednicy mniejszej.

Fizjoterapia uroginekologiczna

Fizjoterapia uroginekologiczna, czyli ćwiczenia mięśni dna miednicy (np. ćwiczenia Kegla) pod okiem specjalisty mogą wzmocnić mięśnie i poprawić ich funkcję.

Pessaroterapia

Pessaroterapia – stosowanie specjalnych urządzeń (pessarów) umieszczanych w pochwie, które podtrzymują obniżone narządy.

Farmakoterapia

U kobiet w okresie menopauzy stosuje się miejscowe preparaty estrogenowe w celu poprawy elastyczności tkanek.

Leczenie chirurgiczne

W przypadku zaawansowanego obniżenia narządów miednicy mniejszej, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, może być konieczne leczenie operacyjne. Rodzaj zabiegu zależy od rodzaju i stopnia obniżenia oraz indywidualnych potrzeb pacjentki.

Profilaktyka obniżenia macicy i pochwy

Aby pomóc w zapobieganiu lub zmniejszyć ryzyko wystąpienia uczucia ciężkości w pochwie i obniżenia narządów miednicy mniejszej, warto:

• regularnie wykonywać ćwiczenia mięśni dna miednicy,
• unikać dźwigania ciężkich przedmiotów,
• utrzymywać prawidłową masę ciała,
• dbać o regularne wypróżnienia i unikać zaparć,
• prowadzić aktywny tryb życia,
• unikać przewlekłego kaszlu i palenia tytoniu.

Podsumowanie - uczucie ciała obcego w pochwie

Uczucie rozpierania w pochwie to objaw, który nie powinien być bagatelizowany, a który stanowi powód do konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutką uroginekologiczną, którzy stwierdzą obniżenie i zalecą odpowiednią terapię. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia, a także jest szansa, że pozwoli uniknąć operacji. Wprowadzenie zmian w stylu życia oraz efektywna terapia może znacząco wpłynąć na jakość życia kobiety, a także na jakość życia seksualnego.

Bibliografia

1. Jokhio, A. H., Rizvi, R. M., & MacArthur, C. (2020). Prevalence of pelvic organ prolapse in women, associated factors and impact on quality of life in rural Pakistan: population-based study. BMC Women's Health, 20(1), 82.
2. Hadizadeh-Talasaz, Z., Khadivzadeh, T., Mohajeri, T., & Sadeghi, M. (2024). Worldwide Prevalence of Pelvic Organ Prolapse: A Systematic Review and Meta-Analysis. Iranian Journal of Public Health, 53(3), 524–538. 
3. Wang, T., Wen, Z., & Li, M. (2022). The efficacy of pelvic floor muscle training for pelvic organ prolapse: a systematic review and meta-analysis. International Urogynecology Journal, 33(7), 1789–1801. 
4. Dagne, D., Alemayehu, A., & Bekele, Y. (2023). The prevalence of pelvic organ prolapse and associated factors in Ethiopia: a systematic review and meta-analysis. Frontiers in Medicine, 10, 1193069.