Ból miednicy u kobiet – przyczyny, objawy i leczenie bólu miednicy

Ból zlokalizowany w miednicy występuje u kobiet i mężczyzn. Wśród przyczyn bólu miednicy u kobiet dominują przede wszystkim schorzenia ginekologiczne oraz problemy z układem moczowym, takie jak endometrioza, mięśniaki macicy czy zapalenie pęcherza moczowego. Dolegliwości bólowe w okolicy miednicy u mężczyzn najczęściej występują z powodu chorób gruczołu krokowego oraz schorzeń układu pokarmowego, takich jak zaparcia czy zespół jelita drażliwego (IBS).

W poniższym artykule skupimy się na bólu w tej okolicy u kobiet.

Ból w obrębie miednicy u kobiet to dolegliwość, która może dotknąć kobiety w każdym wieku i na różnych etapach życia. Czasami jest krótkotrwały i łatwo go powiązać z określonymi przyczynami, takimi jak menstruacja czy ciąża. Jednak przewlekły ból miednicy może znacząco wpłynąć na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. W takich przypadkach warto rozważyć konsultację z fizjoterapeutą uroginekologicznym. Kim jest ten specjalista, jakie funkcje pełni i kiedy może pomóc? 

Budowa i funkcje miednicy mniejszej

Miednica to centralna struktura naszego ciała, która odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu postawy, poruszaniu się oraz funkcjonowaniu układu moczowo-płciowego i układu pokarmowego. Anatomicznie wyróżnić można kilka kości miednicy: kości biodrowe, krzyżowa i guziczna, które razem tworzą stabilny pierścień kostny.

Wewnątrz miednicy znajduje się tzw. dno miednicy – złożone z warstw mięśni, więzadeł i powięzi. Struktury te wspierają narządy takie jak pęcherz moczowy, macica i odbytnica, a także biorą udział w procesach takich jak mikcja, defekacja, stosunek seksualny czy poród.

Przyczyny bólu w miednicy

Ból miednicy może mieć wiele różnorodnych przyczyn, zarówno strukturalnych, jak i funkcjonalnych. Do najczęstszych przyczyn bólu miednicy należą:

• napięcia i dysfunkcje mięśni dna miednicy – zbyt napięte lub osłabione mięśnie mogą powodować ból, uczucie ciągnięcia, ciężaru czy pieczenia,
• endometrioza – przewlekła choroba, w której komórki endometrium występują poza jamą macicy, często wywołując silne bóle,
• zespół bolesnego pęcherza (interstitial cystitis) – przewlekłe zapalenie pęcherza, powodujący częste oddawanie moczu i ból,
• blizny pooperacyjne i poporodowe – np. po cesarskim cięciu, nacięciu krocza czy zabiegach laparoskopowych,
• nerwobóle – np. neuralgia nerwu sromowego,
• wady postawy i przeciążenia – nieprawidłowa biomechanika ciała wpływa na funkcjonowanie miednicy,
• zmiany zwyrodnieniowe - przewlekły ból miednicy, ból miednicy przy chodzeniu,
• kontuzje - ból miednicy po upadku, złamania miednicy.

Zespół bólowy miednicy mniejszej - najczęstsze objawy

Ból miednicy może dawać objawy o różnorodnym charakterze i nie zawsze ograniczają się wyłącznie do uczucia bólu. Wiele kobiet zgłasza:

• uczucie ciężaru lub rozpierania w podbrzuszu,
• ból promieniujący do pleców, pachwin, ud lub odbytu,
• uczucie pieczenia, kucia lub ucisku w obrębie krocza,
• dyskomfort podczas siedzenia, współżycia lub wypróżniania,
• wzmożone parcie na pęcherz lub trudności z jego opróżnieniem,
• ból nasilający się podczas menstruacji, owulacji lub po aktywności fizycznej.

Takie objawy mogą łatwo zostać zbagatelizowane lub uznane za "normalne" w życiu kobiety, jednak ich przewlekłość i nasilanie się powinny skłonić do konsultacji ze specjalistą.

Ból miednicy w ciąży i po porodzie

Okres ciąży wiąże się z intensywnymi zmianami hormonalnymi i biomechanicznymi, które wpływają na miednicę. Rozluźnienie więzadeł, wzrost masy ciała, przesunięcie środka ciężkości – wszystko to może prowadzić do bólu u kobiet w ciąży. Problem ten jest szczególnie częsty w III trymestrze ciąży, gdy waga płodu jest największa, a miednica przygotowuje się do porodu. Ból miednicy bywa jednak odczuwany już we wcześniejszych etapach ciąży, zwłaszcza u kobiet, które miały wcześniej problemy z kręgosłupem lub stawami miednicznymi.

Po porodzie z kolei wiele kobiet boryka się z osłabieniem mięśni dna miednicy, nietrzymaniem moczu, obniżeniem narządów rodnych czy bliznami po nacięciu krocza. Wszystkie te czynniki mogą przyczyniać się do ból w okolicy miednicy u kobiet.

Rola fizjoterapeuty uroginekologicznego w leczeniu dolegliwości

Fizjoterapeuta uroginekologiczny to specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem dysfunkcji w okolicy miednicy, szczególnie u kobiet. W swojej pracy wykorzystuje on wiedze z zakresu anatomii, fizjologii i biomechaniki, a także techniki manualne, terapię ruchową i nowoczesne narzędzia fizjoterapeutyczne.

Wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego obejmuje:

• szczegółowy wywiad medyczny i funkcjonalny,
• ocenę postawy ciała i napięcia mięśniowego,
• badanie palpacyjne i/lub dopochwowe (za zgodą pacjentki),
• badanie obrazowe np. USG,
• indywidualnie dobraną terapię: manualną, ruchową, biofeedback, elektrostymulację czy terapię blizn.

Kiedy warto zgłosić się do fizjoterapeutki uroginekologicznej?

Warto udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, gdy:

• odczuwasz przewlekły ból w podbrzuszu, kroczu, ból kości krzyżowej lub dolnej części pleców,
• masz trudności z oddawaniem moczu lub stolca,
• występuje nietrzymanie moczu, gazów lub stolca,
• doszło do obniżenia narządów miednicy mniejszej,
• odczuwasz ból podczas stosunku,
• jesteś w ciąży lub po porodzie i chcesz zadbać o profilaktykę lub powrót do formy,
• dolegliwości bólowe utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie lub aktywność fizyczną.

Leczenie bólu miednicy w fizjoterapii

Fizjoterapia uroginekologiczna oferuje szerokie spektrum metod terapeutycznych, takich jak:

Terapia manualna

Terapia manualna to rozluźnienie napiętych struktur, mobilizacja blizn i tkanek gęsto położonych.

Ćwiczenia dna miednicy

Ćwiczenia dna miednicy, czyli indywidualnie dobrane zestawy, które uczą aktywacji, wzmacniania i relaksacji mięśni. Specjalista z pewnością zaleci odpowiednio przygotowany trening mięśni Kegla do wykonywania w warunkach domowych.

Elektrostymulacja 

Elektrostymulacja przy zastosowaniu elektrostymulatora mięśni Kegla w terapii leczenia bólu miednicy to nowoczesna metoda, która może przynieść ulgę pacjentom zmagającym się z przewlekłym dyskomfortem w obrębie miednicy. Technika ta polega na stymulacji mięśni dna miednicy za pomocą impulsów elektrycznych, które pobudzają włókna mięśniowe do skurczu i rozkurczu.
Zastosowanie elektrostymulacji w terapii bólu miednicy może prowadzić do poprawy ukrwienia w obrębie miednicy, co z kolei może wspierać procesy regeneracyjne oraz zmniejszać napięcie mięśniowe.

Edukacja pacjenta

Nauka prawidłowych nawyków dnia codziennego jest kluczowa dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia. W kontekście mikcji, defekacji, aktywności fizycznej oraz postawy, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów, które mogą wpłynąć na jakość życia i ogólny stan zdrowia.

• Mikcja: Prawidłowe nawyki związane z mikcją obejmują regularne korzystanie z toalety, niezwłoczne reagowanie na potrzeby organizmu oraz dbanie o odpowiednie nawodnienie. Ważne jest, aby unikać wstrzymywania moczu, co może prowadzić do infekcji dróg moczowych oraz innych problemów zdrowotnych. Zalecane jest również, aby unikać napojów diuretycznych, takich jak kawa czy alkohol, w nadmiarze.
• Defekacja: Regularność wypróżnień jest kluczowa dla zdrowia układu pokarmowego. Ważne jest, aby nie ignorować potrzeby wypróżnienia i dbać o odpowiednią dietę bogatą w błonnik, co sprzyja zdrowiu jelit. Ponadto, utrzymanie odpowiedniej pozycji podczas defekacji oraz unikanie nadmiernego wysiłku mogą zapobiec problemom takim jak hemoroidy.
• Aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna przynosi wiele korzyści zdrowotnych, w tym poprawę kondycji sercowo-naczyniowej, wzmocnienie mięśni oraz poprawę samopoczucia psychicznego. Zaleca się, aby dorośli wykonywali co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności lub 75 minut intensywnej aktywności fizycznej tygodniowo. Ważne jest, aby znaleźć formę ruchu, która sprawia przyjemność, co ułatwia utrzymanie regularności.
• Postawa ciała: Utrzymanie prawidłowej postawy ciała ma ogromne znaczenie dla zdrowia kręgosłupa i całego układu ruchu. Należy zwracać uwagę na ergonomię w miejscu pracy oraz podczas codziennych czynności, takich jak siedzenie, stanie czy podnoszenie przedmiotów. Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie core oraz rozciągające mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowej postawy.

Praca z oddechem

Praca z oddechem to korelacja pracy przepony i dna miednicy. Ćwiczenia oddechowe wspierające pracę mięśni Kegla mogą być prowadzone np. przy użyciu ustnika Guillarme.

Znaczenie sprzętu w terapii

Współczesna fizjoterapia uroginekologiczna korzysta z różnorodnych narzędzi wspierających terapię. Należą do nich m.in.:

• elektrostymulatory do mięśni dna miednicy oraz sondy dopochwowe i doodbytnicze,
• masażery do terapii punktów spustowych np. Pelvic Wand,
• pessary i inne akcesoria wspierające terapię obniżeń narządów.

Dobór odpowiedniego sprzętu powinien zawsze odbywać się pod okiem specjalisty, który oceni potrzeby pacjentki i zaproponuje najlepiej dopasowane rozwiązanie.

Podsumowanie

Ból miednicy to sygnał, którego nie warto ignorować. Może on związywać się z wieloma różnymi problemami zdrowotnymi i znaczną dysfunkcją układu miednicy. Fizjoterapeuta uroginekologiczny to specjalista, który potrafi nie tylko zdiagnozować przyczynę dolegliwości, ale także wdrożyć skuteczną i bezpieczną terapię. Odpowiednio wcześnie podjęte działania mogą nie tylko przynieść ulgę w bólu, ale i zapobiec jego nawrotom w przyszłości. Dlatego warto korzystać z wiedzy i narzędzi, jakie oferuje współczesna fizjoterapia uroginekologiczna.

Bibliografia

1. Bø, K., Sherburn, M. (2005). Evaluation of female pelvic-floor muscle function and strength. Physical Therapy, 85(3), 269–282.

2. Wozniak S. Chronic pelvic pain. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2016 Jun 2;23(2):223–6.

3. Frawley, H. C., Neumann, P., Delany, C. (2017). Pelvic floor muscle training for pelvic organ prolapse and urinary incontinence: a systematic review and meta-analysis. International Urogynecology Journal, 28(4), 551–570.

4. Petros, P. E. P. (2010). The Integral Theory System: A revolution in pelvic floor medicine. Pelviperineology, 29(3), 91–93.

5. Nygaard, I., et al. (2008). Prevalence of symptomatic pelvic floor disorders in US women. JAMA, 300(11), 1311–1316.