Wysiłkowe nietrzymanie moczu - stopnie, objawy i leczenie

2024-01-23
Wysiłkowe nietrzymanie moczu - stopnie, objawy i leczenie

Problem nietrzymania moczu - wprowadzenie

Każdorazowe, mimowolne, a więc niezależne od naszej woli, wyciekanie moczu z pęcherza stanowi problem higieniczny i społeczny. Mimo znacząco dotkliwych objawów mniej niż połowa kobiet informuje lekarza o swoich dolegliwościach. Niestety bardzo często osoby cierpiące na tę chorobę nie mają ochoty brać aktywnego udziału w życiu społecznym i zawodowym i się wycofują, a to odbija się na ich samopoczuciu i jakości życia.

Problem z nietrzymaniem moczu dotyczy około 5 mln Polaków. Nietrzymanie moczu u kobiet dotyka ok 25-45% w zależności o wieku, a co piąty mężczyzna obserwuje u siebie kłopoty z prawidłowym oddawaniem moczu, w tym z jego utrzymywaniem. Ryzyko wystąpienia NTM znacznie wzrasta u mężczyzn po interwencjach medycznych.

Terapia nietrzymania moczu obejmuje eliminacje czynników nasilających stan, zmianę stylu życia i wdrożenie prawidłowych nawyków dnia codziennego, fizjoterapię, farmakoterapię, natomiast w przypadku brak skuteczności przy powyższych metodach - leczenie chirurgiczne, po którym należy rozpocząć fizjoterapię w celu podtrzymania efektów operacyjnych.

Metody fizjoterapeutyczne przy nietrzymaniu moczu:

  • ćwiczenia mięśni przepony moczowo-płciowej (mięśni dna miednicy),
  • terapia behawioralna (biofeedback np. Emy, trening pęcherza moczowego), 
  • elektrostymulacja dna miednicy,
  • środki mechaniczne (np. ciężarki dopochwowe / ciężarki Kegla).

 

Normy mikcji u zdrowego pacjenta

Mikcja to medyczny termin odnoszący się do procesu wydalania moczu z pęcherza moczowego. Jest to fizjologiczny proces, w którym organizm pozbywa się zbędnych produktów przemiany materii i nadmiaru płynów. Mikcja odbywa się poprzez rozluźnienie mięśni zwieracza cewki moczowej i skurcze mięśnia pęcherza, co umożliwia wypływ moczu z pęcherza przez cewkę moczową i na zewnątrz ciała. Ten proces jest zazwyczaj kontrolowany przez układ nerwowy, pozwalając na świadome zatrzymanie lub rozpoczęcie oddawania moczu.

  • 300-600 ml moczu oddanego jednorazowo
  • maksymalnie 1 mikcja w nocy (jeśli pijemy dużo na noc)
  • oddawanie moczu co 3/4h 
  • regularne picie podczas dnia sięgające łącznie ok 1-2l 
  • różnica płynów przyjmowanych z wydalanymi ok 500 ml

 

Rodzaje nietrzymania moczu

 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

To mimowolny wyciek moczu na skutek zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej podczas wysiłku fizycznego lub kaszlu. Przyczyną tego mogą być niewydolne mięśnie dna miednicy, co może powodować objawy inkontynencji, czyli nieprawidłowe reakcje z dna miednicy. Bardzo często obniżenie szyi pęcherza moczowego powoduje wyciek niewielkiej ilości moczu podczas kaszlu lub aktywności fizycznej.

W tym artykule opisany został jeden rodzaj nietrzymania moczu. Opis pęcherza nadreaktywnego znajdziesz tutaj

 

Objawy wysiłkowego nietrzymania moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu objawia się niekontrolowanym wyciekiem moczu. W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu, strumień moczu zazwyczaj nie jest silny lub ciągły, jak to ma miejsce w normalnych warunkach mikcji. Zamiast tego, wyciekanie moczu jest zwykle niekontrolowane i składa się z małych ilości, które wydobywają się wskutek wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Poniżej najbardziej charakterystyczne przypadki dla tego rodzaju inkontynencji:

  • wyciek moczu na skutek nagłego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego np. podczas kichania, kasłania
  • wyciek moczu podczas wykonywania obowiązków domowych np. sprzątania, wchodzenie po schodach, podskakiwanie, podbieganie lub podczas wysiłku fizycznego
  • utrata moczu bez uprzedniego parcia na mocz
  • popuszczanie moczu (niewielkiej ilości)
  • osoba zdąży dojść do toalety po uczuciu parcia na mocz
  • częste oddawanie moczu w małych ilościach

nietrzymanie moczu

Przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu

Główną przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest osłabienie mięśni dna miednicy. Do ich osłabienia może przyczynić się wiele procesów, które postaramy się wymienić poniżej:

  • niewydolność i osłabienie mięśni dna miednicy
  • wrodzona niewydolność tkanki łącznej
  • obniżone lub wzmożone napięcie MDM
  • obniżenie narządów wewnętrznych
  • przebyte porody
  • nadwaga (otyłość)
  • niski poziom estrogenu
  • proces inwolucyjny związany z wiekiem
  • używki
  • choroby współistniejące
  • operacje, urazy w obrębie miednicy
  • wzmożony wysiłek
  • przewlekły kaszel
  • leki na nadciśnienie, relaksanty
  • złe nawyki dnia codziennego
  • styl życia

 

Trzy stopnie ciężkości wysiłkowego nietrzymania moczu

Stopień I 

Wyciek moczu przy dużym i  nagłym wysiłku fizycznym - silny kaszel, kichanie. Przy tym stopniu prowadzi się terapie dna miednicy polegającą na ćwiczeniach mięśni dna miednicy, w celu całkowitego wyeliminowania problemu nietrzymania moczu.

Stopień II

Wyciek moczu przy średnim wysiłku fizycznym- wchodzenie po schodach, sprzątanie, podskakiwanie, podbieganie, prace ogrodowe. Przy tym stopniu również prowadzi się terapie dna miednicy polegającą na ćwiczeniach mięśni dna miednicy, w celu wyhamowania dalszych procesów pogarszających stan wydolnościowy tkanek oraz poprawę ich funkcji.

Stopień III

Wyciek moczu podczas spokojnego chodzenia, w spoczynku, podczas leżenia. Przy tym stopniu proponowana jest leczenie operacyjne, natomiast należy pamiętać, że po niej należy ćwiczyć mięśnie dna miednicy, ponieważ bez tego problem powróci - leczenie zachowawcze.

 

Funkcje mięśni dna miednicy

  • utrzymanie organów wewnętrznych, aby zapobiec przemieszczaniu się ich w dół
  • reagowanie odruchowe podczas np. kichania, kasłania
  • rozluźnienie i otwieranie podczas mikcji i defekacji
  • funkcja seksualna, rozluźnienie podczas współżycia

 

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu -  co robić?

  • trening mięśni dna miednicy 
  • prawidłowe nawyki podczas czynności dnia codziennego 
  • prawidłowe nawyki toaletowe
  • prowadzenie dzienniczka mikcji
  • przy kaszlu lub kichaniu pozostań wyprostowana, nogi na skos, nie uginaj nóg
  • ograniczanie parcie podczas mikcji i defekacji (najlepiej całkowicie wyeliminuj)
  • po oddaniu moczu lub stolca napinanie mięśnie dna miednicy, jakbyś chciała je podciągnąć do góry wraz z bielizną
  • świadomość obciążeń działających na dno miednicy przy wykonywaniu czynności dnia codziennego wydech = wysiłek
  • ograniczenie noszenia ubrań uciskających brzuch

 

Inne metody leczenia stosowane w terapii NTM:

  • stożki dopochwowe - edukator
  • stożek dopochwowy z obciążeniem 
  • EMG - biofeedback 
  • ćwiczenia dna miednicy z wykorzystaniem biofeedbacku ciśnieniowego np. Emy
  • tampon podpierający np. stabilizator pęcherza Contrelle
  • kulki gejszy

 

Czy trzeba ćwiczyć mięśnie Kegla?

Mięśnie dna miednicy nazywane są również mięśniami Kegla, są to te same struktury mięśniowe. Nietrzymanie moczu w kontekście gubienia moczu podczas czynności dnia codziennego wynika głównie z osłabienia struktur mięśniowych w dnie miednicy. Z roku na rok niećwiczone mięśnie dna miednicy tracą swoją moc i problem może się pogłębiać, aby temu zapobiec należy codziennie ćwiczyć mięśnie dna miednicy i poprawiać ich trofikę.

 

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy (MDM) - korzyści dla pacjenta

  • brak pogłębiania się problemu - nie będzie potrzeby stosowania większej ilości wkładek roku do roku
  • poprawa wytrzymałości mięśniowej i ilość stosowanych wkładek się zmniejszy
  • redukcja ilości infekcji intymnych na tle pęcherza czy pochwy
  • poprawa komfortu życia w aspekcie higienicznym i społecznym

 

Prawidłowe nawyki

  • prawidłowa pozycja na toalecie - nie “na Małysza”
  • nie rób “siku” na zapas
  • nie przyj podczas oddawania moczu lub stolca
  • nie wstrzymuj moczu (przy przepełnionym pęcherzu ok 500/600ml)
  • napnij dno miednicy po mikcji lub defekacji
  • prawidłowe kichanie i kasłanie
  • prawidłowa postawa ciała- wyprostuj się
  • prawidłowe podnoszenie ciężarów- z kolan
  • prawidłowe wstawanie z łóżka/kanapy- przez bok

zdrowe nawyki nietrzymanie moczu

Badania naukowe o skuteczności treningu mięśni dna miednicy

1. Skuteczność ćwiczeń mięśni dna miednicy w NTM

Borek Angelika 2016-10-11- Ocena skuteczność zastosowania ćwiczeń mięśni dna miednicy u pacjentek z nietrzymaniem 
Celem pracy była ocena skuteczności zastosowania trzymiesięcznego programu ćwiczeń mięśni dna miednicy u pacjentek z wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
Materiał i metody: Badaniem objęto 25 pacjentek z wysiłkowym nietrzymaniem moczu (I°). Wiek respondentek zamyka się w przedziale 41-79 lat. W pracy posłużono się kwestionariuszem do oceny nietrzymania moczu Gaudenza, dziennikiem mikcji oraz testem podpaskowym. Chore zostały poddane trzymiesięcznym, wykonywanym codziennie ćwiczeniom mięśni dna miednicy. Badania z zastosowaniem testu podpaskowego i dzienniczka mikcji przeprowadzono przed rozpoczęciem terapii oraz po jej zakończeniu. Dzienniczek mikcji prowadzono przez dwa dni przed rozpoczęciem i po zakończeniu ćwiczeń. 
Wyniki: Z analizy przeprowadzonego testu podpaskowego wynika, że 46% respondentek zostało wyleczonych. Analiza dzienniczka mikcji z kolei dowodzi, że u 78% kobiet po zastosowaniu ćwiczeń nie doszło do incydentu gubienia moczu. Jedynie u 17% był to pojedynczy przypadek inkontynencji, a częstotliwość oddawania moczu zmniejszyła się o połowę.
Wnioski:
1.Systematyczne ćwiczenia mięśni dna miednicy znacznie ograniczają lub likwidują gubienie moczu u kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
2. Trening mięśni dna miednicy reguluje ilość i częstość oddawania moczu u kobiet z nietrzymaniem moczu I stopnia.
3. Regularne, długotrwałe ćwiczenia mogą stanowić cenną pomoc dla pacjentek z osłabionymi mięśniami dna miednicy.

2. Koordynacja między dnem miednicy a przeponą i głośnią -TŁOK

Śpiewanie to świetny sposób na ćwiczenie mięśni dna miednicy, gdyż aby zassać powietrze do płuc, wszystkie trzy struktury schodzą ogonowo przy wdechu i unoszą się przy wydechu.

Ponadto w badaniach wykazano koordynację między mięśniami dna miednicy, a głośnią podczas silnego oddychania, która ma tendencję do podążania za tym samym wzorcem ruchu opisanym przy naturalnym oddychaniu. Przy takim oddechu dno miednicy kurczy się i porusza czaszkowo podczas wymuszonego wydechu i ekscentrycznie kurczy się i wydłuża ogonowo podczas wdechu.

  • WDECH - praca ekscentryczna
  • WYDECH - praca koncentryczna

Wraz ze wzrostem wymuszonych przepływów wydechowych wzmacnia się skurcz mięśni dna miednicy, chociaż podczas kaszlu u zdrowych kobiet można zauważyć zarówno wybrzuszenie (bulging) dna miednicy jak i skurcz. Najpierw "Bulging" potem skurcz.

Podczas manewru Valsalvy (jakby oczyszczając trabki Eustachiusza z otwartą glośnią), dno miednicy porusza się dogłowowo, podczas gdy naprężania brzucha (nacisk wysyłany w dół przy zamkniętej głośni) dno miednicy porusza się doogonowo.

Oprócz oddychania, Valsalvy i zadań związanych z napięciem, które obejmują głośnię całkowicie otwartą lub całkowicie zamkniętą, w kilku badaniach oceniono siłę mięśni dna miednicy w doniesieniu do fonacji i śpiewu, gdy fałdy głosowe wibrują.

Jedno z badań wykazało niewielką poprawę siły mięśniowej dna miednicy po 17 - tygodniowej interwencji, która obejmowała niespecyficzne wskazówki dotyczące skurczu mięśni dna miednicy podczas śpiewania przez co najmniej 3 minuty dziennie, a w innym badaniu badano korelację między aktywacją mięśni wydechowych (w tym dna miednicy), a maksymalnym czasem fonacji. Jednak opublikowano niewiele badań opisujących koordynację i ruch między dnem miednicy, a głośnią, szczególnie podczas mowy/fonacji. 

3. Wpływ aktywacji mięśni brzucha i dna miednicy na ciśnienie w cewce moczowej

Sapsford, Clarke and Hodges (2013) - Aktywacja mięśnia prostego brzucha i skośnego wewnętrznego jest blisko powiazana ze wzrastającym ciśnieniem śródbrzusznym, a ich świadoma aktywacja - z aktywacją mięśni dna miednicy.

7 zdrowych kobiet - ocena ciśnienia w cewce moczowej podczas: LAH (Low Abdominal Hollowing - niskie zagłębienie brzucha), wydęcie brzucha, bez skurczu mięśni brzucha i dna miednicy - z pustym i pełnym pęcherzem.

Wyniki: Wzrost ciśnienia w cewce moczowej w podobnym stopniu przy LAH i skurczu mięśni dna miednicy. Ciśnienie w cewce moczowej obniżało się w takcie wydęcia brzucha.

Czyli przy wydęciu brzucha może wystąpić parcie na mocz z uwagi na zmniejszenie ciśnienia i częściowe wyprostowanie cewki (Przy wydolnych mięśniach dna miednicy nie dojdzie do wydostania sie kropelek moczu na zewnątrz, bo "hamak" mięsniowy utrzyma szczelność dna miednicy). Natomiast przy LAH i skurczu mięsni dna miednicy dochodzi do zwiększenia ciśnienia i mocniejsze zagęcie w cewe moczowej dzięki czemu nie ma parcia na mocz.

Fizjologicznie ciśnienie w cewce  powinno być wyższe niż w pęcherzu, a zamiana ciśnień występuje na chwile przy zapoczątkowaniu mikcji, po niej znów wraca do wyższego.

kinesiotaping nietrzymanie moczu

4. Wpływ kinesiotapingu na wysiłkowe nietrzymanie moczu

Celem pracy była ocena skuteczności kinesiotapingu mięśnia prostego brzucha w łagodzeniu objawów wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet.

Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 20 kobiet (średni wiek 54,65 roku ± 2,97 roku) zgłaszających objawy upuszczania moczu w sytuacjach angażujących tłocznię brzuszną. Aplikację kinesiotapingu stosowano na mięsień prosty brzucha. Ponadto badane wykonywały test stania jednonóż przed i po zastosowaniu kinesiotapingu.

Wyniki: Średni wynik kwestionariusza ICIQ-LUTSqol w całej grupie badanej wynosił 44,17 pkt ± 32,63 pkt. Po zastosowaniu kinesiotapingu doszło do zmniejszenia ilości upuszczanego moczu (2,2 pkt ± 0,69 pkt vs. 1,7 pkt ± 0,65 pkt, p < 0,05).

Wnioski: Kinesiotaping mięśnia prostego brzucha w niewielkim stopniu wpływa na objawy nietrzymania moczu.

 

Postać mieszana nietrzymania moczu

Mieszane nietrzymanie moczu, znane również jako mixed urinary incontinence (MUI), jest stanem, w którym występują jednocześnie dwa typy nietrzymania moczu: wysiłkowe nietrzymanie moczu (stress urinary incontinence, SUI) i nietrzymanie moczu z parcia (urge urinary incontinence, UUI). W SUI, wyciekanie moczu następuje podczas czynności zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej, jak kaszel, śmiech czy podnoszenie ciężarów. Natomiast w UUI, nagłe, silne parcie na pęcherz prowadzi do nietrzymania moczu.

U osób z MUI, te dwa mechanizmy są obecne jednocześnie, co może sprawiać, że diagnoza i leczenie są bardziej skomplikowane. Przyczyny MUI mogą być różnorodne i obejmować czynniki takie jak osłabienie mięśni dna miednicy, zaburzenia funkcji pęcherza, a także zmiany hormonalne, szczególnie u kobiet w okresie menopauzy.

Leczenie MUI zwykle wymaga podejścia wielokierunkowego i może obejmować ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, zmiany w stylu życia, leczenie farmakologiczne, a czasami interwencje chirurgiczne. Terapie behawioralne, jak regulacja płynu i trening pęcherza, również są często zalecane.

Pacjenci z MUI powinni być pod opieką specjalistów, którzy mogą dostosować plan leczenia do indywidualnych potrzeb i charakterystyki występowania objawów. Ważne jest również wsparcie psychologiczne, gdyż MUI może mieć znaczący wpływ na jakość życia i samopoczucie emocjonalne.

Bibliografia:

1.A. M. Borowicz, K. Wieczorowska-Tobis; Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu nietrzymania moczu; Gerontologia Polska 2010, tom 18, nr 3
2. Bebo Polska
3. Perinea - Szkoła Perineologii

Pokaż więcej wpisów z Styczeń 2024
Zaufane Opinie IdoSell
4.83 / 5.00 1418 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-11-07
Super
2024-11-05
Jestem bardzo zadowolona.
pixel